درباب روش علمی و دانش اجتماعی | ||
پژوهشنامه انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی | ||
مقاله 4، دوره 21، شماره 7 - شماره پیاپی 95، مهر 1400، صفحه 75-96 اصل مقاله (355.53 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/crtls.2021.37724.2325 | ||
نویسنده | ||
سید علی سیدی فرد* | ||
فلسفۀ غرب معاصر، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
درمیان نزاعهای پردامنۀ روششناختی، ایضاح مفهوم «روش علمی» کمتر موردتوجه قرار گرفته است. در مقالۀ حاضر، تلاش کردهام تلقی روشنی از روش علمی ارائه کنم. این تلقی به دو مفهوم «باید و نبایدهای توصیفی» و «اهداف شناختی» گره خورده است. بالتبع، این دو مفهوم را بهتفصیل بررسی کرده و موردبحث قرار دادهام. در بخش بعد، رابطۀ میان منطق و روش علمی را توضیح دادهام؛ طبق تلقی ارائهشده در این مقاله، تفاوت اصلی منطق و روشِ علمی به گسترۀ هدف شناختی آنها برمیگردد. منطق شرط لازم هرنوع شناختی است، اما روشِ علمی شرطِ حصول شناخت در حیطهای خاص است. سپس درباب رابطۀ روش علمی و اخلاق بحث کردهام و رابطۀ میان منطق، اخلاق، و روشِ علمی را توضیح دادهام. سرانجام، برخی لوازم تصویر ارائهشده از روش را در حوزۀ علوم اجتماعی پیگیری کردهام. | ||
کلیدواژهها | ||
روش علمی؛ باید و نبایدهای توصیفی؛ اهداف شناختی؛ منطق؛ اخلاق؛ قواعد عام شناختی؛ قواعد خاص شناختی | ||
مراجع | ||
آشتیانی، سیدجلالالدین (1381)، شرح بر رسالۀ زاد المسافر، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
پایا، علّی و علّیرضا منصوری (1397)، «علم و تکنولوژی: تفاوتها، تعاملها و تبعات آن»، دوفصلنامۀ علمیپژوهشی فلسفۀ علم، س ۸، ش ۲.
سبزواری، مولی هادی (1379)، شرح المنظومه، بهتصحیح حسن حسنزادۀ آملی، تهران: نشر ناب.
سیدی فرد، سیدعلّی (1400)، «بنیانهای دانش تاریخ»، نشریۀ علوم انسانی اسلامی صدرا، ش 36.
سیدی فرد، سیدعلّی (1399)، «تحلیلی از کنش اجتماعی»، نشریۀ علوم انسانی اسلامی صدرا، ش 32.
سیدی فرد، سیدعلّی (1395)، هستیشناسی اجتماعی؛ درآمدی بر یک نظریۀ نو، تهران: نشر سدید.
سیدی فرد، سیدعلّی (1394)، «نظریۀ اعتباریات و جامعهشناسی معرفت»، در: گفتارهایی در نظریۀ اعتباریات و نظریۀ اجتماعی، سیدعلّی سیدی فرد و دیگران، تهران: نشر سدید.
صدر، محمد باقر (1430 ق)، مباحث الاصول؛ تقریرات آیتالله سیدکاظم حسینی حائری، قم: دار البشیر.
صدر، محمد باقر (1426 ق)، مباحث الاصول، القسم الثانی؛ تقریرات آیتالله سیدکاظم حسینی حائری، ج 5، قم: دار البشیر.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1402 ق)، رسالة الاعتبارات، در: مجموعة رسائل العلامة الطباطبائی، بهتصحیح صباح ربیعی، قم: باقیات.
لازی، جان (1392)، درآمدی تاریخی به فلسفۀ علم، ترجمۀ علّی پایا، تهران: سمت.
منصوری، علّیرضا و علّی پایا (1400)، علوم انسانی بهمثابة تکنولوژی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
یزدانپناه، سیدیدالله (1396)، تأملاتی در فلسفۀ فلسفۀ اسلامی، دفتر اول؛ مباحث معرفتشناختی و روششناختی، قم: کتاب فردا.
Gimbel, Steveb (2011), Exploring the Scientific Method; Cases and Questions, Chicago: The University of Chicago Press
Heilborn, Johan (2003), “Social Thought and Natural Science”, in: Cambridge History of Science; the Modern Social Sciences, vol. 7, Theodore Porter and Dorothy Ross (eds.), Cambridge University Press.
Husserl, Edmund (2001), The Shorter Logical Investigations, trans. J. A. Findlay, Routledge.
Kim, Jaegwon (2010), Philosophy of Mind, Routledge.
Kripke, Saul (1981), Naming and Necessity, Harvard University Press.
Manely, David and David Chalmers (2009), Metametaphysics; New Essays on the Foundations of Ontology, Oxford University Press.
O'Connor, Timothy (2000), Metaphysics of Free Will, New York: Oxford University Press.
Papineau, David (2012), Philosophical Devices; Proofs, Probabilities, Possibilities, and Sets, Oxford University Press.
Papineau, David (2001), The Rise of Physicalism in Physicalism and Its Discontents, Carl Gillet and Barry Loewer (eds.), Cambridge University Press.
Popper, K. (2002), The Logic of Scientific Discovery, Routledge.
Simons, Peter (2013), “Metaphysics in Analytic Philosophy”, in The Oxford Handbook of the History of Analytic Philosophy, Michael Beaney (ed.), Oxford University Press.
Rønnow-Rasmussen, T. (2015), “Intrinsic and Extrinsic Value”, in: The Oxford Handbook of Value Theory, Iwao Hirose and Jonas Olson (eds.), Oxford University Press.
Rosenberg, Alexander (2012), Philosophy of Social Science, Westview Press.
Tahko, T. (2016), An Introduction to Metametaphysics, Cambridge University Press.
Weber, Max (1978), Economy and Society; an Outline of Interpretive Sociology, Roth Guenther and Claus Wittich (eds.), University of California Press. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 876 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 414 |