بررسی و نقد کتاب تحلیل هویت علم دینی و علم مدرن | ||
| پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی | ||
| مقاله 3، دوره 21، شماره 7 - شماره پیاپی 95، مهر 1400، صفحه 53-73 اصل مقاله (320.27 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/crtls.2021.37832.2333 | ||
| نویسندگان | ||
| سید سعید زاهد زاهدانی* 1؛ علی فتوتیان2 | ||
| 1دانشیار بخش جامعه‌شناسی، دانشگاه شیراز، عضو هیئت علمی، پژوهشکدۀ تحول در علوم انسانی و اجتماعی | ||
| 2دانشجوی دکتری، جامعه‌شناسی دانشگاه شیراز، عضو پژوهشکدۀ تحول در علوم انسانی و اجتماعی. | ||
| چکیده | ||
| رخداد عمدۀ فرهنگی و تمدنی امروز جهانْ تقابل دو فرهنگ و تمدن اسلامی و مدرن است. عامل طراحی و تحلیل هر فرهنگی علم و معرفت در آن فرهنگ است. ازاین‌رو یکی از مسائلی که در محافل علمی به آن توجه می‌شود تحلیل ماهیت علم در فرهنگ‌های مختلف است. نویسندگان متعددی دراین‌باره قلم زده‌اند. این مقاله به‌دنبال فهم نظر نویسندۀ کتاب تحلیل هویت علم دینی و علم مدرن در این مورد و به‌خصوص ملاحظۀ نوع تحلیل او از تقابل علم دینی و علم مدرن است. ازاین‌رو، ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻜﻠﻲ و ﻣﺤﺘﻮاﻳﻲ این ﻛﺘﺎب ﭘﺮداﺧﺘﻪ است. در بررسی محتوایی، پس از بیان خلاصه‌ای از بخش‌های کتاب، نقد مربوط به هر بخش آمده و در نتیجه‌گیری نقد ساختاری و محتوایی آن بیان شده است. نویسندۀ کتاب معتقد است هیچ حرکت و تغییر و به‌تبع آن هیچ رشد و تکاملی بدون غایت و جهت‌گیری معین ممکن نخواهد بود؛ بنابراین، غایت جهان‌شناسی و علم در همة جریان‌های علمی متناسب با تفسیری است که هریک از این جریان‌ها از رسالت خود و اهداف کلان زندگی فردی و اجتماعی دارند. او باتوجه‌به تعبیر «جهت‌داربودن علوم» معتقد است علم مدرن در کلیت خود نه‌تنها در تولید نرم‌افزار تمدن اسلامی کارآمد نیست، بلکه در این مسیر مانع جدی ساختاری و محتوایی خواهد بود. این کتاب با نقد پایگاه معرفت‌شناختی علم مدرن و تحلیل روندهای تاریخی آن در سه دورة انقلاب علمی، پوزیتیویسم، و پساپوزیتیویسم قائل به هویت بنیادین و جهت‌دار علم مدرن است و مشخصه‌ها و ویژگی‌های آن را بیان می‌دارد. این کتاب به مطالب دفتر فرهنگستان علوم اسلامی قم رویکردی تفصیلی دارد که در کتب دیگر در سطوح دیگری به آن‌ها اشاره شده و درواقع خلاصه‌شدۀ آن آثار است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| علم مدرن؛ علم دینی؛ رابطة علم و دین؛ جهت‌داری علم | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
اباذری، یوسف (1386)، «هایدگر و علم»، فصل‌نامة ارغنون، ش 11-۱۲.
پارسانیا، حمید (۱۳۸۳). «تولید علم از منظر کاشفیت و نسبیت»، در: درآمدی بر آزاداندیشی و نظریه‌پردازی در علوم دینی، قم: مرکز مدیریت حوزة علمیة قم
پیروزمند، علی‌رضا (1376)، رابطة منطقی دین و علوم کاربردی، تهران: امیرکبیر.
پیروزمند، علی‌رضا (1386)، قلمرو دین در تعیین مفروضات اساسی، ارزش‌ها، رفتارها و نمادها، قم: دفتر فرهنگستان علوم اسلامی قم.
خاکی قراملکی، محمد رضا (1391)، تحلیل هویت علم دینی و علم مدرن، قم: کتاب فردا.
ژیلسون، اتین (1390)، نقد تفکر فلسفی غرب؛ از قرون وسطی تا اوایل قرن بیستم، ترجمة احمد احمدی، تهران: سمت.
سوفر، گایل (1386)، «هایدگر، انسان‌گرایی و تفکیک/ تخریب تاریخ»، فصل‌نامة ارغنون، ش ۱۱-۱۲.
صفایی حائری، علی (1379)، از معرفت دینی تا حکومت دینی، تهران: مؤسسة اطلاعات.
گریفین، دیویدری (1381)، خدا و دین در جهان پست‌مدرن، ترجمة حمیدرضا آیت‌اللهی، تهران: آفتاب توسعه.
لیوتار، ژان فرانسوا (1392)، «وضعت پست‌مدرن: گزارشی دربارة دانش»، در: متن‌هایی برگزیده از مدرنیسم تا پست‌مدرنیسم، لارنس کهون، تهران: نشر نی.
میرباقری، سیدمحمدمهدی (1386)، علم، دین، و فلسفه، قم: دفتر فرهنگستان علوم اسلامی.
میرباقری، سیدمحمدمهدی (1389)، گفتارهایی پیرامون تحول در علوم انسانی، قم: مؤسسة فجر ولایت.
نیچه، فردریش (1386)، ارادة قدرت، ترجمة مجید شریف، تهران: جامی.
هایدگر، مارتین (1386)، «عصر تصویر جهان»، فصل‌نامة ارغنون، ش ۱۱-۱۲. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 535 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 396 |
||