دین و فرهنگ، تقابل یا هم زیستی ؟ تحلیل گفتمان انتقادی کتاب جهل مقدس، زمان دین بدون فرهنگ | ||
| پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی | ||
| دوره 24، شماره 2 - شماره پیاپی 116، شهریور 1403، صفحه 109-131 اصل مقاله (392.14 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/crtls.2024.46568.2777 | ||
| نویسندگان | ||
| فاطمه سادات حسینی* 1؛ حفیظ الله فولادی2؛ حسن روشن3 | ||
| 1دانشجوی دکتری جامعه شناسی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران | ||
| 2استادیار جامعه شناسی، عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران | ||
| 3دکتری مدیریت دولتی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| هدف عمدة مقالة حاضر تحلیل انتقادی کتاب «جهل مقدس: زمان دین بدون فرهنگ» نوشته الیویه روی است. به طور خاص این پژوهش کوشید تقابل یا هم زیستی دین و فرهنگ را از خلال تحلیل های نویسنده کتاب استخراج کند، و به بررسی تاثیر مواضع ایدئولوژیک نویسنده بر متن بپردازد. از این رو، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی بر مبنای آراء فِرکِلاف، محتوای این اثر طی سه مرحله توصیف تبیین و تفسیر، مورد واکاوی و نقد قرار گرفت. یافته ها نشان داد گفتمان کانونی و مسلط این اثر، ظهور بنیادگرایی دینی در جهان به عنوان خروجی گسسته شدن پیوندها میان نشانه های فرهنگی و نشانه های دینی است. این اثر در تشخیص و تبیین رابطه دین و فرهنگ و مصادیق آن، به خطا رفته و پیشنهاد همگرایی دین و فرهنگ را مطرح نموده که با شواهد و مستندات تاریخی از گذشته تا کنون، حداقل در مورد دین اسلام، در تناقض است. همچنین تفسیر نویسنده از بنیادگرایی اسلامی، تصویری مبهم و نارسا و متضمن توجیهی نادرست از هویت سیاسی اسلام در دوران معاصر است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسلام‌گرایی؛ بنیادگرایی؛ سکولاریزاسیون؛ فرهنگ؛ دین؛ تحلیل گفتمان انتقادی | ||
| مراجع | ||
|
آقاگل‌زاده، فردوس و یاسمی، کلثوم (1395). «تحلیل گفتمان انتقادی کتاب «امریکن اینگلیش فایل» با استفاده از مدل ون دایک». مطالعات فرهنگ-ارتباطات، 17(66)، 206-185.
برگر، پیتر (1396). سایبان مقدس: عناصر نظریه جامعه شناختی دین، ترجمه ابوالفضل مرشدی، تهران: نشر ثالث.
حقیقت، سید صادق (۱۳۸۷). روش شناسی علوم سیاسی. قم : انتشارات دانشگاه مفید.
حمیدیه، بهزاد (1386). «معنویت گرایی های نوین از سه دیدگاه جهانی شدن، شرقی شدن، سکولاریزاسیون»، کتاب نقد، ش45، صص17-56.
داعی نژاد، سید محمد (1382). «دین پژوهى (سکولاریسم)»، صباح، ش 7 و 8.
روآ (روی)، الیویه (1398). جهل مقدس: زمان دین بدون فرهنگ، ترجمه عبدالله ناصری‌طاهری، و سمیه‌سادات طباطبایی، تهران: نشر مروارید.
سید قطب (1378). نشانه های راه، ترجمه محمود محمودی. تهران: نشر احسان.
صالحی نجف آبادی، عباس و رضایی، علیرضا (1388). «مبانی جنبش های اسلام گرایانه: نظریات و دیدگاه ها»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال دوم، ش5.
عباس زاده فتح آبادی، مهدی، «بنیادگرایی اسلامی و خشونت (با نگاهی بر القاعده)»، فصلنامه سیاست، دوره39، ش4، صص109-128.
عیسی زاده، عباس و شرف الدین، سید حسین، 1396. واکاوی نقش رسانه های غربی در اسلام هراسی معاصر، رسانه و فرهنگ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال هشتم، ش1، صص225-231.
فرکلاف، نورمن (۱۳۷۹). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمه فاطمه شایسته پیران و دیگران، تهران : مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها.
فاضلی، مهسا (1384). «مواجهه قرآن با فرهنگهاى عصر نزول»، پژوهشهای قرآنی، ش 42 و 43 ویژه نامه ترجمه قرآن.
مطهری، مرتضی (1371). نظام حقوق زن در اسلام، تهران: نشر صدرا.
موحد، مجید (1392). رویکردی جامعه شناختی به فرآیند سکولاریزاسیون در عصر جهانی شدن، فصلی از کتاب جهانی شدن و دین: جستارهای پژوهشگران ایرانی در کنگره دین پژوهان کشور، محمد جواد صاحبی، قم: بوستان کتاب.
نریمانی، عارف و پرغو، 1396. محمدعلی، استعمار و هژمونی آن: نگاهی به نظام بازنمایی غرب، غربشناسی بنیادی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال هشتم، ش1، صص109-132.
ویلسون، برایان (1377). دین اینجا و آنجا، مقاله ى عرفى شدن، ترجمه ى مجید محمدى، تهران: نشر قطره.
Doyle, Dennis, M (2012), The Concept of Inculturation in Roman Catholicism: A Theological Consideration, U.S. Catholic Historian, The Catholic University of America Press, 30(1), pp. 1-13.
Fairclough، N. (1989). Language and Power، London: Longman.
Freedman Lynn P (1996), The Challenge of Fundamentalisms, Reproductive Health Matters 4(8), 55–69.
Holyoake, G. J (1871), The principles of secularism. London, UK: Book Store.
Morris, R. M. (Ed.) (2009), Church and state in 21st century Britain: The future of church establishment. London, UK: Palgrave.
Razaghi, Mohammad., Chavoshian, Hasan., Hamid Ebadollahi Chanzanagh, and Kamran Rabiei (2020), Religious fundamentalism, individuality, and collective identity: A case study of two student organizations in Iran, Critical Research on Religion, 8(1), 3-24.
Redemptoris Missio (1990), On the Permanent Validity of the Church’s Missionary Mandate. Vatican: Libreria Editrice Vaticana, Available online: http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_07121990_redemptoris-missio.html (accessed on 2 December 2019). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 157 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 125 |
||