تحلیل محتوای هستیشناسانه داستانهای مثنوی مبتنی بر رویکرد محتوایی آموزش تفکر و مناسبت آن با تربیت دینی مقطع ابتدایی | ||
| تفکر وکودک | ||
| مقاله 1، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 28، بهمن 1402، صفحه 1-26 اصل مقاله (405.76 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/fabak.2022.40795.2092 | ||
| نویسندگان | ||
| زینب اجلالی1؛ حسین مؤمنی مهموئی* 2؛ مرضیه عالی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی درسی،گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت‌حیدریه، خراسان‌رضوی، ایران | ||
| 2دانشیارگروه علوم‌تربیتی، دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت‌حیدریه، خراسان‌رضوی، ایران | ||
| 3ستادیار مدعو گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت‌حیدریه، خراسان‌رضوی، ایران و عضو هیات علمی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| هدف از پژوهش حاضر تحلیل محتوای هستیشناسانه داستانهای مثنوی مبتنی بر رویکرد محتوایی آموزش تفکر و مناسبت آن با تربیت دینی مقطع ابتدایی بود. بدین منظور با روش تحلیل محتوای کیفی نخست مبانی نظری آموزش تفکر و تربیت دینی مطرح و ضمن اشاره به انتقادهای صورت گرفته از حافظه پروری از میان رویکردهای موجود، رویکرد محتوایی تبیین و در ادامه مضامین هستیشناسانه در این رویکرد معرفی و نهایتاً داستان هایی از مثنوی که مرتبط با ساحت های هستیشناسانه فلسفی (خداشناسی، جهانشناسی و انسانشناسی) بود معرفی و نشان داده شد که هر داستان کدامیک از ساحتها یا چند ساحت فلسفی را در درون خود دارد و مناسب استفاده در برنامه تربیت دینی دوره ابتدایی است. همچنین بیان گردید، حکایتهای موجود در مثنوی مبتنی بر رویکرد محتوایی نیازمند بازنویسی است، به گونهای که این داستانها که دارای غنای ادبی بالایی است باید سادهسازی شوند تا بتوانند ضمن فراهم نمودن زمینه تأمل و تفکر در کلاس، اهداف تربیت دینی مقطع ابتدایی که عمدتاً آشنایی با مضامین خداشناسی، جهانشناسی و انسانشناسی است را به شکل مناسبتری فراهم نمایند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فلسفه برای کودکان؛ رویکرد محتوایی؛ مثنوی؛ مضامین فلسفی | ||
| مراجع | ||
|
آذربایجانی، مسعود(1393). مقیاس سنجش دینداری با تکیه بر اسلام، چاپ سوم، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
اعتصامی، محمد مهدی و سعید راصد (1390). مبانی وروش تدریس تعلیم و تربیت دینی دوره ابتدایی، تهران: شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران.
اعرافی، علیرضا و دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (1377). آراء اندیشمندان مسلمان، جلد اول، تهران: انتشارات سمت.
اکبری، احمد (1394). آموزش تفکر به کودکان( نگاه انتگرال به p4c). کاشمر:انتشارات کشمر.
اکبری، احمد و جهانگیر مسعودی (۱۳۹۳). «فلسفه برای کودکان: رویکردهای تربیت دینی به آموزش تفکر»، پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت، دوره 4، شماره۲.
اکبری، احمد؛ جاویدی کلاته جفرآبادی، طاهره؛ شعبانی ورکی، بختیار؛ تقوی، محمد (1391). «رویکرد انتگرال به برنامه فلسفه برای کودکان (p4c) »، پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت، 2 (2).
باقری، خسرو ( 1380 ). چیستی تربیت دینی، تهران: انتشارات تربیت اسلامی.
باقری،خسرو؛ و مراد یاری دهنوی (1388). «تبیین و بررسی جایگاه تاریخ فلسفه در برنامه آموزش فلسفه به کودکان با تاکید بر دیدگاه هگل»، مجله فرهنگ، (69).
بشیرپور، حبیب و طاهره حاج ابراهیمی (۱۳۹۱). «هستی شناسی مولانا»، پژوهشنامه ادیان، سال ششم، شماره یازدهم.
پاکزاد، عبدالعلی (1390). «روش های تربیتی در قرآن»، ماهنامه معرفت،20(1).
پناهی، مهین (1390). «بررسی و مقایسۀ شیوۀ آموزش تفکر نزد فریدالدین عطار و متیولیپمن»، تفکر و کودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 2(1).
پیکمال، میشل (1388). داستانهای فلسفی جهان، ترجمه ترانه وفایی، تهران: انتشارات او.
تجلی نیا، امیر و روح الله کریمی،(1393). «بررسی تاثیر اجرای فلسفه برای کودکان در کاهش و مهار خشم دانش آموزان پسر پایه اول مقطع متوسطه شهر تهران»، تفکروکودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال پنجم، شماره 1.
تقوی، محمد (1376). حکایتهای حیوانات در ادب فارسی، تهران: انتشارات روزنه.
تقوی نسب، نجمه؛ میرشاه جعفری، سیدابراهیم؛ نجفی، محمد (۱۳۸۸). «ضرورت نوآوری در روش های تربیت دینی از منظر مبانی علمی، دینی و فلسفی»،نشریه تربیت اسلامی،دوره 4، شماره 9 .
جلالی، مریم ومهدخت پورخالقی چترودی(1392). «اقتباس مفهومی و نگارشی از شاهنامه در ادبیّات کودک و نوجوان»، مطالعات ادبیات کودک، شماره2، (پیاپی 8).
خسرونژاد، مرتضی (1386). «تاملی بر هم اندیشی ادبیات کودک و فلسفه در برنامه فلسفه برای کودکان»، نوآوری های آموزشی، شماره 20.
درهزرشکیپور، امیده؛ فلاح، محمدحسین؛ سعیدمنش، محسن (1398). «طراحی داستان هایی برای ایجاد گسلش شناختی در برنامه فلسفه برای کودکان و اثربخشی آن بر کاهش علائم اختلال وسواس فکری – جبری کودکان دارای نشانه های OCD دوره ابتدایی شهرستان یزد»، تفکر و کودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی سال دهم، شماره دوم.
سید قطب (۱۳۶۰) آفرینش هنری در قرآن؛ ترجمه فولادوند محمد مهدی؛ ج دوم، تهران: بنیاد قرآن، .
شریعتمداری، علی(1396). تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: چاپ و نشر بین الملل ( وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی).
شعارینژاد، علیاکبر(1370). ادبیات کودکان، چاپ پانزدهم، تهران: مؤسسه اطلاعات.
صفایی مقدم، مسعود (1377). «برنامه آموزش فلسفه به کودکان» ، فصلنامه علمی- پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا"س"، 26و27.
عظمت مدار فرد، فاطمه؛ بختیار نصرآبادی، حسنعلی؛ حیدری، محمدحسین (1398). «بازخوانی داستان های مثنوی بر مبنای مولفه های تفکر فلسفی و تدوین راهنمای داستان ها برای استفاده در اجتماع پژوهشی»، تربیت اسلامی، شماره 28.
عظیمی شوشتری، عباسعلی؛ میرچراغ خانی، حسین (۱۳۹۶). اسلام و مبانی هستی شناسی علوم انسانی، اولین همایش بین المللی مطالعات و تحقیقات علوم انسانی و اسلامی. تهران: موسسه عالی علوم فناوری خوارزمی.
فتوحی، محمود و حبیب الله عباسی (1384). فارسی عمومی، چاپ دهم، تهران: انتشارات سخن.
فرمهینیفراهانی، محسن؛ میرزامحمدی، محمدحسن؛ خارستانی، اسماعیل (1387). «تبیین تطبیقی اهداف آموزش فلسفه به کودکان در کشورهای مختلف»، حکمت و فلسفه، 4 (4).
فروزانفر، بدیع‌الزمان ( ۱۳۷۵). شرح مثنوی شریف، جلد اول، چاپ هشتم، انتشارات علمی و فرهنگی.
فیشر، رابرت(1387). داستانهایی برای فکرکردن، ترجمه؛ سیدجلیل لنگرودی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
کارل، هاوی؛ گامز، دیوید (1389). فلسفه به مثابه روش، ترجمه سید محمد علوی و همکاران، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۹۰).
مجیدحبیبی عراقی،لیلا؛ دبیران، حکیمه؛ سلطانی، منظر؛ ناجی، سعید (1392). «خوانش فلسفی گزیده متون داستانی کلاسیک فارسی متناسب با اهداف برنامه فلسفه برای کودکان (گلستان سعدی، بوستان سعدی، مثنوی معنوی، کلیله و دمنه) »، تفکر و کودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال چهارم شماره 2.
مصباح یزدی، محمد تقی (۱۳۸۹). آموزش فلسفه، جلد اول (مشکات)، چاپ چهارم، ناشر: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(قدس سره).
مطهری، مرتضی (1368). تعلیم و تربیت در اسلام، چاپ شانزدهم، تهران: انتشارات صدرا.
ناجی، سعید (1390). کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان، گفتگو با پیشگامان، جلد اول و دوم، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ناجی، سعید (1384). «مفهوم فلسفه در برنامه «فلسفه برای کودکان و نوجوانان»، نامه علم و دین، شماره 25-28.
هدایتی، مهرنوش و مژگان کوشا (۱۳۹۶). «مشارکت در حلقه‌های کندوکاو و تاثیر آن بر مهارت تفکر انتقادی در سواد رسانه ای»، مجله رسانه و فرهنگ، (۱) ۷.
Adey, Philip(٢٠٠٦). ‘A Model for the Professional Development of Teachers of Thinking’, Thinking Skills and Creativity, Vol. ١, No. ١
Biesa, G. (2011). Philosophy, Exposure, and Children: How to Resist the Instrumentalisation of Philosophy in Education, Journal of Philosophy of Education, 45(2).
Finocchiaro, Maurice A(1993). Philosophy as Critical Thinking, In: Thinking Children and Education, U.S.A: Kendall/ Hunt Publishing Company.
Gregory, M. (2008). Philosophy for Children as a Process and a Content Approach to Philosophy Education: A Response to Judith Suissa, proceedings of Annual Conference of the Philosophy of Education Society of Great Britain, New College, Oxford University. Available at: http://www.philosophy-of-education.org.
Hogan, Michael John. (2006). cultivating thought-full and Creative thinkers: A comment on guality merging costa with claxton et al. thinking skills and creativity 1.
Lam Ch-M. 2012. Continuing Lipman,s and sharp pioneering work on philosophy for children: using harry to faster critical in Hong kong student Educational research and Evaluation, 18(2).
Lipman, M. (1988). Philosophy Goes to School. Philadelphia: Temple University Press.
Lyle ،Williams(2012) Dialogic practice in primary schools: how primary head teachers plan to embed philosophy for children into the whole school.
Sterenberg, Robert J (2004) “What Is Wisdom and How Can We Develop It?” ANNALS, AAPSS, 591, January2004. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 337 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 345 |
||