شادی و خوشبختی در متن‌های باستانی ایران | ||
| کهن‌نامه ادب پارسی | ||
| مقاله 6، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 37، بهمن 1402، صفحه 159-196 اصل مقاله (476.41 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/cpl.2023.40080.3062 | ||
| نویسندگان | ||
| مولود شاگشتاسبی* 1؛ محمدحسن حسن زاده نیری2 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران، | ||
| 2دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از اساسی‌ترین محورهای فلسفه و عرفان باستانی ایران، شادی و خوشبختی و توجه به احساسات وجد انگیز است. بنا بر منابع تاریخی، زرتشت تنها پیامبری است که خندان متولد شد و در اوستا، برخی کتیبه‌های باستانی ایران و متن‌های فارسی میانه، اهمیت شادی و سفارش به آن مشاهده می‌شود. در اوستا، واژه‌های حوزه‌ی معنایی شادی بیشترین بسامد را دارند. اهورامزدا پروردگار شادی‌بخش است، زرتشت خود پیامبری شاد و پیغام‌آور شادی است. مؤمنان در نمازشان با شادی سخن می‌گویند. ایزدان مهر، اشی، تیشتر، آناهیتا برای مردم شادمانی به ارمغان می‌آورند و نهایت آرزوها، آرزوی شادمانی(خوشبختی) است. در این پژوهش ضمن کاوش در مفهوم و ریشه‌ی دو واژه‌ی شادی (šādīh) و رامش (rāmišn) در اوستا، کتیبه‌های فارسی باستان، متن‌های مانوی و پهلوی زرتشتی، تلاش می‌کنیم، تصویری نزدیک به آنچه این متن‌ها از مفهوم شادی اراده می‌کنند به نمایش گذاشته و ضمن اثبات اهمیت این مفاهیم در جهان‌بینی ایرانی، یافته‌های جدیدی در این زمینه ارائه کنیم. به‌طور خلاصه شادمانی در این متن‌ها از گیتی آغاز می‌شود و به مینو می‌پیوندد. احساسی که با لذت‌های دنیوی، خرسندی و خردمندی، کار و خودشکوفایی، اندیشه‌ی نیک، فراوانی، صلح، راستی، مناجات و اعمال دینی و نهایتاً سعادت پس از مرگ و جاودانگی در ارتباط است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شادی؛ رامش؛ خوشبختی؛ متن‌های باستانی | ||
| مراجع | ||
|
آموزگار، ژاله و احمد تفضلی 1387، اسطوره‌ی زندگی زرتشت، تهران: چشمه.
بویس، مری 1393، تاریخ کیش زرتشت، ترجمه‌ی همایون صنعتی زاده، تهران: گستره.
بهار، مهرداد 1380، بندهشن، تهران: توس.
بهرام پژدو، زرتشت 1338، زراتشت نامه، تصحیح فردریک روزنبرگ و تصحیح مجدد محمد دبیر سیاقی، تهران: طهوری.
جلالیان، چالشتری، محمدحسن 1400، ««شاد»، «می» و «پشیمان شدن» (بررسی سه واژه از شاهنامه»، نشریه ی زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز، دوره 77، شماره 244، پایز و زمستان 1400، صص 33-52.
دوستخواه، جلیل 1370، اوستا کهن‌ترین سرودها و متن‌های ایرانیان، تهران: مروارید.
راشد محصل 1385-1366، گزیده‌های زادسپرم، تهران: موسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
راشد محصل، محمدتقی 1389، دینکرد هفتم، تصحیح متن، آوانویسی، نگارش فارسی، واژه‌نامه و یادداشت‌ها، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی.
زرشناس، زهره و فرزانه گشتاسب 1389، تیشتر یشت: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی.
ساپیر، ادوارد 1376، زبان درآمدی بر مطالعه ی سخن گفتن، ترجمه ی علی محمد حق شناس، تهران: سروش.
صفوی، کورش 1383، «نگاهی به نظریه‌ی حوزه‌های معنایی از منظر نظام واژگانی زبان فارسی»، علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، بهار 1383، دوره 21، شماره 1، صص 2-11.
کنت، رولاند 1395، فارسی باستان، دستور زبان، متون، واژه نامه، ترجمه ی سعید عریان، تهران، علمی.
لینکلن، بروس 1397، نیمه ی تاریک بهشت (مذهب، امپراتوری و شکنجه)، ترجمه ی آروین مقصودلو، تهران: حکمت کلمه.
عریان، سعید 1391، متن‌های پهلوی، تهران. علمی.
قریب، بدرالزمان، ( ،)0424فرهنگ سغدی، تهران: فرهنگان.
منشی زاده، مجتبی 1398، مهریشت: تحلیل زبانشناختی متن اوستایی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
مولایی، چنگیز 1382، بررسی فروردین یشت، تبریز: دانشگاه تبریز.
میرفخرایی، مهشید 1382، بررسی هفت ها، تهران: انتشارات فروهر.
Andreas, Friedrich Carl and Henning, Walter Bruno (1933), Mitteliranische Manichaica aus ChinesischTurkistan II–III, Sitzungsberichte der Königlich-Preußischen Akademie der Wissenschaften. (7, 292–363).
22.Bailey, H. W., (1943), Zoroastrian Problems in the Ninth-Century Books, Oxford: Clarendon Press. Bartholomae, Christian (1904), Altiranisches Wörterbuch, Strassburg.
Boyce, Mary (1960), A Catalogue of the Iranian Manuscripts in Manichaean Script in the German Turfan Collection, Berlin.
………….... (1970), "On the Calendar of Zoroastrian Feasts", Bulletin of the School of Oriental and African Studies. University of London, Vol. 33, No. 3, pp. 513-539. United Kingdom: Cambridge University Press.
……………. (1975), A Reader in Manichaean Middle Persian and Parthian, Tehran and Liège, Acta Iranica 9.
…………….. (2012), "FESTIVALS i. ZOROASTRIAN",Iranica, Vol. IX, Fasc. 5, pp. 543-546
Gnoli, Gherardo (1979), "Ašavan, Contributo allo studio del libro di Ardā Wirāz", In Iranica (ed.), Gherardo Gnoli & Adriano Valerio Rossi, pp. 387-452. Napoli.
……………….. (1995), "Cosroe dalTAnima Immortale o della doppia felicitā", In Un ricordo che non si spegne, Scritti di docenti e collaboratori dell'Istituto Universitario Orientale di Napoli in memoria di Alessandro Bausani, pp. 119-46, Napoli.
Gray, Louis (1929), The foundations of Iranian religions, JCO1. 15, pp. 1-228.
Henning, Walter Bruno (1936), Ein manichāisches Bet- und Beichtbuch, Abhandlungen der Preussischen Akademie der Wissenschaften, Berlin.
Herrenschmidt, Clarisse 1991, “Vieux-perse šiyāti” in Jean Kellens, ed., La religion iranienne à l’époque Achéménide (Ghent: Iranica Antiqua, Supplément 5), pp. 13–21.
Humbach, Helmut and Prods Oktor Skjærvø (1983), The Sassanian inscription of Paikuli, Part 3.1 Restored text and translation; Part 3.2 Commentary by Prods Oktor Skjærvø, Wiesbaden.
Humbach, Helmut and Oallan Ichaporia (1994), The Heritage of Zarathushtra: a new translation of his Gathas, University of C.Winter: Heidelberg.
Kent, Roland Grubb (1953), Old Persian (grammar-texts-lexicon). Newhaven.
Lincoln, Bruce (1948), Happiness for Mankind: Achaemenian Religion and the Imperial Project, Acta Iranica 2012.
Mackenzie, David Neil (1971), A Concise Pahlavi Dictionary. London: Oxford.
Meisterenst, Desmond Durkin (2004), Dictionary of Manichaean Middle Persian and Parthian. Turnhout. Belgium: Brepols.
Piras, Andrea (1999), "The Quiet of Worship: An Avestan-Manichaean Middle Persian Parallel", East and West, Vol. 49, No. 1/4, pp. 281-284, Istituto Italiano per l'Africa e l'Oriente (IsIAO).
Skjærvø, Prods Oktor (1995), "Iranian Elements in Manicheism, A Comparative Contrastive Approach", IranoManichaica I. In: R. Gyselen (ed.), Au carrefour des religions. Hommages à Philippe Gignoux, pp. 263-284, Paris.
…………………….. (2002), "Ahura Mazdā and Ārmaiti, Heaven and Earth in the Old Avesta", Journal of the American Oriental Society. Vol. 122, No. 2, Indic and Iranian Studies in Honor of Stanley Insler on His Sixty-Fifth Birthday. Apr - Jun 2002, pp. 399-410.
…………………….. (2009), "Reflexes of Iranian oral traditions in Manichean literature", Literarische Stoffe und ihre Gestaltung in mitteliranischer Zeit Kolloquium anlässlich des 70, Geburtstages von Werner Sundermann. pp 269-286. Wiesbaden.
Trier, Jost (1934), "Das Srachliche feld: Eine Auseinandersetzung", Neve Jahrbücher für Wissenschaft und Jungendbildung 10, pp 428-449.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 505 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 261 |
||