بررسی جایگاه و تحولات ضربالمثل در سبکهای نثر ادبیات کلاسیک | ||
| کهن‌نامه ادب پارسی | ||
| مقاله 11، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 37، بهمن 1402، صفحه 261-291 اصل مقاله (378.11 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/cpl.2023.41257.3099 | ||
| نویسندگان | ||
| عادل ملکی* 1؛ عبداله طلوعی آذر2؛ عبدالناصر نظریانی3 | ||
| 1دانش آموخته دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران، | ||
| 2استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران. | ||
| 3استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه ، ارومیه، ایران | ||
| چکیده | ||
| در این پژوهش با هدف بررسی کلی جایگاه و تحولات ضربالمثلها در سبکهای نثر فارسی، سیر تطور تاریخی کاربرد انواع ضربالمثلها، نحوه کاربردشان در متن، ارتباط ضربالمثلهای فارسی با ضربالمثلهای عربی و بررسی رویکرد نویسندگان به آنها در پانزده کتاب منثور در موضوعهای مختلف، از قرن پنجم تا قرن نهم تحلیل شده است. در این قرنها، انواع آیات و احادیث، امثال سائره، سخنان مشایخ، اشعار شاعران و داستانهای مشهور به صورت ضربالمثل وارد نثر شدهاند، نتایج بررسی ها نشان میدهد: از نظر تاریخی، سبک مرسل(قرن پنجم): دورۀ آغاز حضور ضربالمثلها، سبک بینابین(اواخر قرن پنجم): دورۀ تثبیت، سبک فنی و مصنوع(قرن ششم و هفتم): دوران طلایی و قرن هشتم و نهم: دوران افول کاربرد ضربالمثلها در متون فارسی است. تکرار بدون تغییر، تکرار با تغییر جزئی، مثلسازی، متروک شدن برخی امثال با تغییر سبکها از تحولات ضربالمثل در این قرنهاست. جایگاه آنها در متن با حروف و جملههای رابط یا بدون رابط و مستقیم است. ضربالمثلهای عربی در چند روش: بدون ترجمه، ترجمۀ لفظی، ترجمۀ مفهومی و معادلسازی در کنار ضربالمثلهای فارسی آمدهاند، نویسندگان متون نیز برخی ضربالمثلها را در راستای اندیشه خود تغییر داده یا ردّ کردهاند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ضربالمثل؛ سبک؛ نثر؛ متون منثور؛ جایگاه؛ تحول | ||
| مراجع | ||
|
افروز، محمود(1401) «بررسی ترجمۀ ضربالمثلهای کهن پارسی: ارتقاء مدل بیکمن و کالو از رهگذر فرهنگ امثال سخن انوری» مجله کهن نامۀ ادب پارسی، دوره 13،شماره1
بغدادی، بهاءالدین محمدبن مؤید(1385) التوسل الی الترسل، تصحیح و تحشیه احمد بهمنیار، تهران: اساطیر.
بهار، محمدتقی(1381) سبکشناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی، 3ج، تهران: زوّار
بهمنیار، احمد (1369) داستاننامه بهمنیاری، تهران: دانشگاه تهران.
بیهقی، ابوالفضل محمد حسین(1392) تاریخ بیهقی،3ج، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: مهتاب
جامی، عبدالرحمن(1391) بهارستان، به تصحیح اسماعیل حاکمی، تهران: اطلاعات.
جوینی، علاءالدین عطاملک بن بهاءالدین محمد بن محمد(1385) تاریخ جهانگشای جوینی، به اهتمام سید شاهرخ موسویان براساس تصحیح علامه محمد قزوینی، تهران: دستان.
خیام نیشابوری، عمر (1392) نوروزنامه رسالهای در منشا و تاریخ و آداب جشن نوروز، تصحیح و تحشیه مجتبی مینوی، تهران: اساطیر
دهخدا، علی اکبر(1364) گزیده امثال و حکم، به کوشش سید محمد دبیر سیاقی، تهران:تیراژه.
دهخدا، علی اکبر (1363) امثال و حکم، 4ج، تهران: امیرکبیر.
ذوالفقاری حسن(1386) «هویت ایرانی و دینی در ضربالمثلهای فارسی»، مجله مطالعات ملی، دوره8، شماره 30
ذوالفقاری حسن (1388) فرهنگ بزرگ ضرب المثلهای ایرانی، تهران:معین.
راوندی، محمد بن علی بن سلیمان (1386) راحهالصدور و آیهالسرور در تاریخ آل سلجوق، به سعی و تصحیح محمد اقبال، با مقدمه بدیع الزمان فروزانفر و مجتبی مینوی، تهران: اساطیر.
زاکانی، نظامالدین عبید(1387) اخلاق الاشراف، تصحیح و توضیح: علی اصغر حلبی، تهران: اساطیر.
سعدی، مصلح بن عبدالله(1391) گلستان سعدی، تصحیح و توضیح: غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
شمیسا، سیروس(1390) سبک شناسی نثر، تهران، میترا
طوسی، خواجه نظامالملک ابوعلی حسن طوسی(1340) سیرالملوک(سیاستنامه)، به اهتمام هیوبرت دارک، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
عنصرالمعالی، کیکاووس بن اسکندربن قابوس بن وشمگیر زیار(1386) قابوسنامه، به اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: علمی و فرهنگی.
فضیلت، محمود(1391) «تأملی در تحول موضوعی نثر فارسی (از آغاز تا قرن سیزدهم)» نشریه تخصصی سبکشناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب) سال پنجم، ش3( پیاپی17)
قاضی حمیدالدین ابوبکر عمر بن محمودی بلخی(1365) مقامات حمیدی، به تصحیح رضا انزابی نژاد، تهران: نشر دانشگاهی.
قبادیانی، ناصر بن خسرو (1398) سفرنامه ناصرخسرو، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران: زوّار
مجمل التواریخ و القصص،(1389) تصحیح محمدتقی بهار، به اهتمام محمد رمضانی، تهران: اساطیر.
منشی، ابوالمعالی نصرالله(1383) کلیله و دمنه، تصحیح و توضیح: مجتبی مینوی، تهران: امیرکبیر.
نسوی، شهابالدین محمد خرندزی زیدری(1389) نفثهالمصدور، تصحیح و توضیح: امیرحسین یزدگردی، تهران: توس.
وراوینی،سعدالدین(1390) مرزبان نامه، به کوشش دکتر خلیل خطیب رهبر،تهران: صفی علیشاه. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 203 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 169 |
||