تصحیح بیتی از شاهنامۀ فردوسی بر پایۀ مَثَلِ «حسد دردی است بیدرمان» | ||
کهننامه ادب پارسی | ||
مقاله 2، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 37، بهمن 1402، صفحه 27-41 اصل مقاله (281.77 K) | ||
نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/cpl.2023.45391.3207 | ||
نویسنده | ||
حمید آقاجانی* | ||
استادیار زبان و ادبیات فارسی، وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
از حدود دویست سال پیش تا به اکنون ویرایشهایی گونهگون از شاهنامۀ فردوسی به فرجام رسیده است؛ همۀ این کوششها تا حدی توانسته این اثر سترگ را به آنچه از قلم فردوسی بر کاغذ نگاشته شده است نزدیک کند. البته چنانکه همگان بر آنند، همچنان در این اثر گرانمایه بیتهای الحاقی و گشتگیهای فراوان و اشکالات متعدد دیگر پابرجاست. فقدان دستنویسهای کهن، لزوم توجه به سایر روشها را در تصحیح شاهنامه گوشزد میکند؛ یکی از این روشها تصحیح شاهنامه با خود شاهنامه است که این ملاک با در نظر داشتن مواردی همچون نقش امثال و کنایات و تعبیرات و نظائر آن، میتواند گشتگیهای بسیاری را اصلاح نماید. در این نوشتار مصراعِ دوم بیتِ «خرد چون شود کهتر کام و رشک/ چنان دان که دیوانه خواند پزشک» بر پایۀ مَثَل «حسد[رشک] دردی است بیدرمان» و بازیافتن همین مَثَل در سایر بیتهای شاهنامه و متون ادب فارسی، به صورت «چنان دان که دارو نهداند پزشک» تصحیح و بررسی شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
شاهنامه فردوسی؛ مَثَل؛ تصحیح؛ رشک؛ درمان | ||
مراجع | ||
آیدنلو، سجاد. ( 1394). «معرفی و بررسی دو تصحیح تازۀ شاهنامه» (ویرایش نهایی چاپ مسکو و ویرایش دوم شاهنامه به اهتمام جلال خالقی مطلق). آینه میراث، دورۀ جدید، سال سیزدهم، ضمیمۀ شمارۀ40.
انجو شیرازی، میرجمالالدین حسین (1375)، فرهنگ جهانگیری، به اهتمام رحیم عفیفی، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
انوری، حسن و دیگران (1384).فرهنگ امثال سخن. تهران: سخن.
اوستا، (1395). ترجمه و تحقیق هاشم رضی، تهران: شرکت کتاب.
بخاری، محمد (1364)، مناهج الطالبین و مسالک الصادقین. تصحیح نجیب مایل هروی. تهران: مولی.
تاجبخش، حسن (1379) تاریخ بیمارستانهای ایران. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
دهخدا، علی اکبر (1361)، امثال و حکم. تهران: امیرکبیر.
دهخدا، علی اکبر و همکاران. (1377). لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران.
دهگان، بهمن (1383). فرهنگ جامع ضربالمثلهای فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
ذوالفقاری، حسن (1391)، «کاربرد ضربالمثل در شعر شاعران ایرانی»، پژوهشنامۀ زبان و ادب فارسی(گوهر گویا)، سال ششم، شمارۀ اول، پیاپی21، صص 95- 122.
زادگان، ندا (1388). «آسیاب بر کام جاروب بودن، تصحیح بیتی از عطار»، نامۀ فرهنگستان، ویژهنامه فرهنگنویسی، شمارۀ2، صص 218- 221.
شکور زاده بلوری، ابراهیم. (1372). دههزار مثل فارسی و بیست و پنج هزار معادل آنها. مشهد: آستان قدس.
عطائی کچویی، تهمینه (1399). «نقش امثال و حکم در تصحیح متون با تکیه بر بیتی از غزلیات سعدی». فرهنگ و ادب عامه. سال8، شمارۀ 35، صص 271- 284.
عنصری بلخی، (1363)، دیوان. به تصحیح محمد دبیرسیاقی، تهران: سنایی.
فرخی سیستانی، (1363)، دیوان. تصحیح محمد دبیرسیاقی، تهران: زوّار.
فردوسی، ابوالقاسم (1374)، شاهنامه(براساس چاپ مسکو). به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.
ــــــــــــــــ (1386)، شاهنامه. تصحیح جلال خالقی مطلق، دفتر چهارم، تهران: مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی.
کاشفی بیهقی، حسین بن علی، (1388). انوار سهیلی. تصحیح محمد روشن. تهران: صدای معاصر.
کزازی، میرجلالالدین، (1389). نامۀ باستان. تهران: سمت.
مولوی بلخی، جلالالدین، (1373)، مثنوی. به تصحیح نیکلسون، یه کوشش نصراله پورجوادی، تهران: امیرکبیر. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 282 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 240 |