چندمعنایی واژه‌های مرکب مختوم به ستاک حال پوش در زبان فارسی: رویکرد صرف ساخت | ||
| زبان و زبانشناسی | ||
| مقاله 11، دوره 18، شماره 36، دی 1401، صفحه 295-321 اصل مقاله (816.71 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/lsi.2023.45518.1686 | ||
| نویسندگان | ||
| آمنه بخشی پور* 1؛ حیات عامری2؛ سحر بهرامی خورشید3؛ عالیه کردزعفرانلوکامبوزیا4 | ||
| 1گروه زبانشناسی ، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس تهران | ||
| 2گروه زبانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران | ||
| 3گروه زبانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران مدرس | ||
| 4گروه زبانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| هدف پژوهش حاضر بررسی واژه‌های مرکب مختوم به ستاک حال پوش در زبان فارسی در چارچوب نظریۀ صرف ساخت (بوی 2010 و 2015) است. در این راستا طرح‌واره‌ها و زیرطرح‌واره‌های ساختی ناظر بر واژه‌های مختوم به پوش شناسایی و تحلیل گردید، شبکۀ چندمعنایی آن‌ها ترسیم شد و تنوعات معنایی آن‌ها تبیین گردید. داده‌های پژوهش از منابع مختلفی شامل فرهنگ دهخدا، فرهنگ بزرگ سخن (انوری، 1381)، فرهنگ فارسی زانسو (کشانی، 1372) و فرهنگ املایی خط فارسی (صادقی و زندی‌مقدم، 1391) استخراج شده‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهند ستاک حال پوش می‌تواند با واژه‌هایی از مقوله‌های دستوری شامل اسم، صفت و قید ترکیب شود. در این ترکیب‌ها، پوش می‌تواند ستاک حال دو فعل متفاوت پوشیدن و دیگری صورت سببی آن یعنی پوشاندن باشد. واژه‌های مرکب ساخته‌شده با ستاک حال پوش، به معنای پوشیدن در دو مقوله معنایی کنشگر و ویژگی (انسان، جاندار غیرانسان، چیز و مکان) قرار می‌گیرند. واژه‌های مرکب ساخته‌شده با ستاک حال پوش، به معنای پوشاندن در سه مقوله معنایی کنشگر، ویژگی (انسان، چیز و مکان) و ابزار قرار می‌گیرند. نتایج بررسی‌ها همچنین نشان می‌دهند که چندمعنایی واژه‌های مختوم به ستاک حال پوش ناشی از 4 عامل مختلف است. عامل اول دووجهی بودن ستاک پوش (از مصدرهای دو فعل مجزای پوشیدن و پوشاندن( است. دومین عامل بسط استعاری معنای پوشاندن است که در برخی واژه‌ها معادل با پنهان ساختن و افشا نکردن است و نه پوشاندن فیزیکی. سومین عامل حذف موصوف است که موجب می‌شود صفت همراه آن به اسم تبدیل شود. عامل چهارم وام‌گیری است که در بسیاری از واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی دیده می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ترکیب؛ صرف ساخت؛ ستاک حال؛ طرح‌واره ساختی؛ چندمعنایی | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 595 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,097 |
||