سبکشناسی انتقادی مجموعه داستان آبشوران نوشتۀ علی اشرف درویشیان | ||
پژوهش های بین رشته ای ادبی | ||
مقاله 2، دوره 5، شماره 9، خرداد 1402، صفحه 36-76 اصل مقاله (340.1 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/lir.2023.43524.1640 | ||
نویسندگان | ||
طاهره ایشانی1؛ مریم عاملی رضایی2؛ علی جانمحمدی* 3 | ||
1دانشیار زبان و ادبیات فارسی، پژوهشکده زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
2دانشیار زبان و ادبیات فارسی، پژوهشکده زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران. | ||
3دانشآموختهی دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
چکیده | ||
سبکشناسی انتقادی با تحلیل لایههای مختلف متن در پی شناسایی مفاهیم پنهان در زیر سطح زبان و کشف ایدئولوژی حاکم بر آن و شبکههای قدرت در متن است. با توجه به آنکه درویشیان نویسندهای ایدئولوژیمحور و معترض و منتقد به وضع زمانه است، شناخت ایدئولوژیها و در نتیجه، نابسامانیهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی روزگار او اهمیّت زیادی دارد. هدف از این پژوهش - که به روش توصیفی، تحلیلی و آماری و با استفاده از منابع کتابخانهای انجام شده است - آن است که مشخّصههای سبکشناسی انتقادی و ایدئولوژی پنهان و روابط قدرت در مجموعه داستان آبشوران آشکار شود. این جستار، به شیوۀ لایهای انجام شده و ابتدا کلانلایۀ بافت به صورت کلّی مورد بررسی قرار گرفته و سپس دو کلانلایۀ روایت و متن، با نظر به رویکرد مریم درپر در سبکشناسی انتقادی، تجزیه و تحلیل شده است. بررسی مؤلفههای سبکشناسی انتقادی در مجموعه داستان آبشوران، حکایت از آن دارد که کانونیسازی از نوع بیرونی و درونی و نیز مؤلفۀ تقابل، از ویژگیهای سبکیِ برجستۀ این مجموعه داستان است و آنچه اهمیّت دارد این است که این مؤلفههای سبکی، ابزاری برای بیان دو مفهوم ایدئولوژی و قدرت هستند. ایدئولوژی مورد نظر نویسنده، شامل «مبارزه با فقر»، «مبارزه با جهل»، «مبارزه با بیعدالتی» و «مبارزه با سنّت» است. همچنین، چنانکه از داستانهای درویشیان برمیآید، قدرت در این آثار، مقولهای زنجیرهوار، پیچیده و لایهلایه در تمام سطوح جامعه است. | ||
کلیدواژهها | ||
سبکشناسی انتقادی؛ ایدئولوژی؛ قدرت؛ درویشیان؛ آبشوران | ||
مراجع | ||
کتابنامه
آیور، مک (1354). جامعه و حکومت. ترجمۀ ابراهیم علی کنی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
الهیان، لیلا (1391). «بررسی اهمیّت بافت در پژوهشهای ادبی». فصلنامۀ پژوهشهای ادبی. شمارۀ 36 و 37. صص 35 تا 50.
بیاد، مریم و فاطمه نعمتی (1384). «کانونسازی در روایت». فصلنامۀ پژوهشهای ادبی. شمارۀ 7. صص 83-108.
تایسن، لیس (1387). نظریههای نقد ادبی معاصر. ترجمۀ مازیار حسینزاده و فاطمه حسینی. تهران: نگاه امروز.
تجلّی، مائده، یوسف عالی عباسآباد و صدیقه سلیمانی (1399). «سبکشناسی داستان چراغها را من خاموش میکنم با رویکرد سبکشناسی انتقادی». فصلنامۀ متنپژوهی ادبی. شمارۀ 86. صص 55-79.
درویشیان، علیاشرف (22/5/75). مصاحبه شخصی، ovraz.blogfa.com/post/24.
درویشیان، علیاشرف بیتا. مصاحبه شخصی، ion.ir/news/278275.
درویشیان، علیاشرف (1354). آبشوران. تهران: انتشارات جاویدان.
درویشیان، علیاشرف (1379). خاطرات صفرخان در گفتگو با علیاشرف درویشیان. چاپ سوم. تهران: نشر چشمه.
درویشیان، علیاشرف (1381). چون و چرا. تهران: نشر اشاره.
درپر، مریم (1393). «لایههای مورد بررسی در سبکشناسی انتقادی داستان کوتاه و رمان». دوماهنامۀ جستارهای زبانی. شمارۀ 5. صص 65-94.
درپر، مریم (1392). «بررسی ویژگیهای سبکی داستان کوتاه "جشن فرخنده" از جلال آلاحمد با رویکرد سبکشناسی انتقادی». فصلنامۀ جستارهای زبانی. شمارۀ 1. صص 39-63.
ساسانی، فرهاد (1389). «تأثیر بافت متنی در معنای متن». مجلۀ زبانپژوهی دانشگاه الزهرا. شمارۀ 3. صص 109-124.
سجودی، فرزان (1387). نشانهشناسی کاربردی. تهران: علم.
صافی پیرلوجه، حسین (1395). درآمدی بر تحلیل انتقادی گفتمان روایی. تهران: نشر نی.
غلامی، ناهیده (1391). «بررسی سبکی مجموعه داستان آبشوران اثر علیاشرف درویشیان». پایاننامۀ کارشناسی ارشد. تهران: دانشکدۀ ادبیات دانشگاه علامه طباطبایی.
فوکو، میشل (1384). مراقبت و تنبیه: تولّد زندان. ترجمۀ ن. سرخوش؛ ا. جهاندیده. تهران: نشر نی.
فتوحی رودمعجنی، محمود (1392). سبکشناسی، نظریهها، رویکردها و روشها. تهران: سخن.
قادرزاده، هیرش، هادی نوری و عباس نعیمی (1391). «بازشناسی مفهوم قدرت در اندیشۀ فوکو». غربشناسی بنیادی. سال سوم، شمارۀ 2. صص 107-127.
مدرّسی، یحیی (1368). درآمدی بر جامعهشناسی زبان. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نوابخش، مهرداد و فاروق کریمی (1388). «واکاوی مفهوم قدرت در نظریات میشل فوکو». فصلنامۀ مطالعات سیاسی. شمارۀ 3. صص 49 تا 63.
نیکسیر، زهره و همکاران (1399). «بررسی تاریخنگاری ایدئولوژیک و مؤلفههای رئالیسم سوسیالیستی در مجموعۀ "از رنجی که میبریم" (با رویکرد سبکشناسی انتقادی)، مطالعۀ موردی: "درۀ خزانزده" و "زیرآبیها"». پژوهشنامۀ مکتبهای ادبی. شمارۀ 7. صص 101-130.
هوگلاند، اریک (1400). زمین و انقلاب در ایران. ترجمۀ فیروزه مهاجر. چاپ دوم. تهران: نشر شیرازه.
یارمحمدی، لطفالله (1383). گفتمانشناسی رایج و انتقادی. تهران: هرمس. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 484 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 254 |