نقد و تحلیل توتالیتاریسم در کتب بایستههای حقوق اساسی و حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی | ||
| پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی | ||
| دوره 22، شماره 7 - شماره پیاپی 107، مهر 1401، صفحه 249-268 اصل مقاله (523.48 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/crtls.2022.36199.2232 | ||
| نویسنده | ||
| آزاد رضائی* | ||
| استادیار حقوق عمومی، عضو هیئت علمی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از مباحث مهم حقوق اساسی مقولۀ «رژیمهای سیاسی» است. در تقسیمبندی رژیمهای سیاسی نیز همواره توتالیتاریسم موردتوجه ویژهای است. با‌وجوداین، منبع الهام حقوق‌دانان برای بحث از رژیمهای سیاسی آرا و آثار اندیشمندان سیاسی است، چراکه این موضوع اصولاً ماهیت سیاسی دارد. با مطالعۀ آثار سیاسی مرتبط، درمییابیم که نظریات اندیشمندان سیاسی و آرای برخی حقوق‌دانان، چون ابوالفضل قاضی و سیدمحمد هاشمی، در زمینۀ توتالیتاریسم تفاوت دارند. بدیهی است ملاک بحث و گفت‌وگو در این‌جا باید آثار اندیشمندانی مانند هانا آرنت باشد که خود در چهارچوب رژیمهای توتالیتر نشو و نما یافته و مطالعۀ خود را به‌طور ویژه بر این حوزه متمرکز کردهاند. بررسی آثار این گروه آشکار میکند که توتالیتاریسم به‌مثابۀ مصداق نوین نظام سلطه در دو قرن اخیر ویژگیهایی چون داشتن پایگاه اجتماعی، وجود حزب واحد، و... است و ماهیتاً با مونوکراسیهای تودهای یک‌سان است. به‌علاوه، توتالیتاریسم با رژیمهای دیکتاتوری تفاوتهای بنیادینی از منظر نحوۀ به‌قدرت‌رسیدن حاکمان، لزوم یا عدم لزوم کسب حمایت مردمی، نوع رابطۀ حاکم با سایر مقامات، و ... دارد. حالآنکه در کتب بایستههای حقوق اساسی و حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی توتالیتاریسم به‌عنوان یکی از ویژگیهای مونوکراسی تودهای مدنظر قرار گرفته و ازسویی نیز، در اثر دوم، توتالیتاریسم با دیکتاتوری یک‌سان پنداشته شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| توتالیتاریسم؛ مونوکراسی تودهای؛ رژیم سیاسی؛ جامعۀ تودهوار؛ حزب واحد | ||
| مراجع | ||
|
آرنت، هانا (1366)، توتالیتاریسم، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: جاویدان.
آرنت، هانا (1398)، عناصر و خاستگاههای حاکمیت توتالیتر، ترجمۀ مهدی تدینی، تهران: ثالث.
اشپربر، مانس (1363)، نقد و تحلیل جباریت، ترجمۀ کریم قصیم، تهران: دماوند.
اقبال، فرشید (1385)، مکتب‌های سیاسی، تهران: سبک‌باران.
برلین، آیزایا (1385)، سرشت تلخ بشر؛ جستاری در تاریخ اندیشه‌ها، تهران: ققنوس.
بشیریه، حسین (1384)، تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم؛ لیبرالیسم و محافظهکاری، ج 2، تهران: نی.
بشیریه، حسین (1387)، جامعه‌شناسی سیاسی، تهران: نی.
بوشهری، جعفر (1384)، حقوق اساسی: اصول و قواعد، تهران: شرکت سهامی انتشار.
توتالیتاریسم (سلطه‌گرایی) (1358)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
رحمانیزادۀ دهکردی، حمیدرضا (1382)، جامعۀ مدنی در دوران مدرن، تهران: برگ زیتون.
شوالیه، ژاک (1378)، دولت قانون‌مند، ترجمۀ حمیدرضا ملکمحمدی، تهران: دادگستر.
قادری، حاتم (1386)، اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم، تهران: سمت.
قاضی (شریعت‌پناهی)، ابوالفضل (1385)، بایستههای حقوق اساسی، تهران: میزان.
مشیرزاده، حمیرا (1381)، درآمدی نظری بر جنبش‌های اجتماعی، تهران: پژوهشکدۀ امام خمینی و انقلاب اسلامی.
ملکمحمودی، موسی (1384)، «توتالیتاریسم، اتوپیا و انسان کرگدنی»، مجلۀ نامه، پیاپی 41.
نقیبزاده، احمد (1378)، حزب سیاسی و عملکرد آن در جوامع امروز، تهران: دادگستر.
هاشمی، سیدمحمد (1385)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (اصول و مبانی کلی نظام)، تهران: میزان.
هاشمی، سیدمحمد (1390)، حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی، تهران: میزان.
“Crisis in Democracy”, Available Online at: <http://www.k12.ny.usschigh_schoolteachersmichelle_foxCrisis_in_Democracy.pdf>.
“Totalitarism: Case Study: Stalinist Russia”, Availablie Online at:
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 489 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 432 |
||