کارکردشناسی ایدئولوژی در رمان ده نفر قزلباش | ||
| ادبیات پارسی معاصر | ||
| مقاله 5، دوره 12، شماره 1، تیر 1401، صفحه 115-136 اصل مقاله (280.84 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/copl.2022.39678.3697 | ||
| نویسندگان | ||
| سمیه شرونی* 1؛ محمد پارسانسب2؛ منوچهر جوکار3؛ زهرا نصیری شیراز4 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز | ||
| 2استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی تهران | ||
| 3دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز | ||
| 4استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز | ||
| چکیده | ||
| چکیده با مطالعه در آثار ادبی می‌توان گفتمان فرهنگی و ایدئولوژیکی جامعه را شناسایی و فرهنگ حاکم بر نسل‌های گوناگون و ژانرهای مختلف ادبی را واکاوی کرد. در پژوهش حاضر نگارندگان به شیوه‌های بیان ایدئولوژی در رمان تاریخی ده نفر قزلباش بر اساس دیدگاه ژان بشلر پرداخته‌اند. بر اساس این دیدگاه ایدئولوژی کارکردهای پنج‌گانه‌ای همچون «صف آرایی و جهت‌گیری، توجیه، پردهپوشی، موضع‌گیری، دریافت و ادراک» دارد؛ از این رو، ما نیز براساس این ملاکها، به مطالعه در نحوۀ حضور ایدئولوژی در این رمان میپردازیم و برخی از مصادیق این کارکردها را، به ترتیب اهمیّت و بسامد حضور، واکاوی و تبیین میکنیم. از آنجا که حسین مسرور در ده نفر قزلباش تسلط ایدئولوژیهای حاکم را با شرح رویدادهای تاریخی عصر صفوی پیوند زده و تصویر کرده است، مطالعه و کشف ایدئولوژی پنهان در متن می‌تواند تصویری از گفتمان فرهنگی و ایدئولوژیکی جامعه عصر نویسنده را آشکار سازد. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که رمان تاریخی ده نفر قزلباش با رویکرد ایدئولوژیکی ملی- مذهبی نگارش یافته است و مذهب و حکومت دو بن‌مایۀ ایدئولوژیکی مهم این اثر محسوب می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ایدئولوژی؛ رمان تاریخی؛ ده نفر قزلباش؛ حسین مسرور (سخنیار) | ||
| مراجع | ||
|
اتحاد، هوشنگ(1379): پژوهشگران معاصر ایران، جلد دوم، تهران: فرهنگ معاصر.
اکبریانی، محمدهاشم(1396). ایدئولوژی و ادبیات: بررسی تطبیقی اندیشههای حافظ، مولوی، خیام، شاملو و فروغ، تهران: مروارید.
آژند، یعقوب(1380). تاریخ ایران: دوره صفویه، پژوهش از دانشگاه کمبریج، جلد سوم، تهران: جامی.
امنخانی، عیسی(1398). تبارشناسی نقد ادبی ایدئولوژیک: پژوهشی پیرامون نقد ادبی ایدئولوژیک در ایران معاصر، تهران: خاموش.
بالیبار، آتین و ماشری، پیر(1386). «در باب ادبیات به مثابۀ شکلی ایدئولوژیک»، ترجمه مادانا منصوری، نشریه زیباشناخت، شماره 17، صص 229-207.
باستانی پاریزی، محمدابراهیم(1367) سیاست و اقتصاد عصر صفوی، تهران: انتشارات صفی علی.
بشلر، ژان(1370). ایدئولوژی چیست؟: نقدی بر ایدئولوژیهای غربی، ترجمه علی اسدی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
پارسانسب، محمد(1390). نظریه و نقد رمان تاریخی فارسی، چاپ دوم، تهران: چشمه.
پلامناتز، جان(1389). ایدئولوژی، ترجمه عزتالله فولادوند، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
خنجی، امیرحسین(1394). تاریخ شاه اسماعیل صفوی: ارمغان آوران تشیع، انتشارات دیجیتال.
ساسانی، فرهاد(1389). «تأثیر بافت متنی بر معنای متن»، دو فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه الزهرا، شماره 3، صص 124-109.
سپانلو، محمد علی(1381). نویسندگان پیشرو ایران، چاپ ششم،تهران: نوبهار.
سیاسی، محمد(1348). یادگار سخن: زندگانی و اشعار استاد حسین مسرور(سخنیار)، اصفهان: کتابفروشی تأیید.
فلسفی، نصرالله(1347). زندگانی شاه عباس کبیر، چاپ پنجم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
کالمار، ژان(1996). «آیینها و اقتدار تشیع» ترجمه یدالله آقا عباسی، فصلنامه تئاتر، صص 116- 35.
لوفور، هانری(2008). جامعهشناسی مارکس، ترجمه روحالله عباسی. نشر الکترونیکی انجمن فرهنگی و هنری ایران و فرانسه.
مانهایم، کارل(1380). ایدئولوژی و اتوپیا، ترجمه فریبرز مجیدی، تهران: سمت.
مرادی، کمال(1386). نقش ایدئولوژی در روابط بینالملل، تهران: پلک.
مسرور، حسین(1383). ده نفر قزلباش، تهران: هرمس.
مسرور، حسین(1338). راز الهام: دیوان اشعار، تهران: مهرآیین.
مکللان، دیوید(1385). ایدئولوژی، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، چاپ دوم، تهران: آشیان | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 526 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 340 |
||