بررسی تجلی وحدت در مسجد امام اصفهان براساس آراء ابن عربی | ||
| حکمت معاصر | ||
| مقاله 2، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 34، تیر 1401، صفحه 29-59 اصل مقاله (732.14 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/cw.2022.39889.1870 | ||
| نویسندگان | ||
| آزیتا بلالی اسکویی* 1؛ مرتضی شجاری2؛ مینا حیدری ترکمانی3؛ سید جلال موسوی شربیانی4 | ||
| 1دانشیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنراسلامی تبریز، تبریز، ایران | ||
| 2استاد تمام گروه فلسفه، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
| 3دانشجوی دکتری معماری اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران | ||
| 4استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده چند رسانه ای، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، | ||
| چکیده | ||
| معماری یکی از هنرهای بسیار مهم بشری است که تأثیری شگفتی همواره بر انسان‌ها داشته است و همانند هر هنری چه بسا بتوان گفت، مهم‌ترین و محوری‌ترین موضوع آن "هارمونی" است. گرچه هارمونی در موارد بسیار گوناگونی تعریف می‌شود، اما جوهره‌ی هارمونی در واقع همان "وحدت" است. یعنی اجزای متکثر در کلّیتی وحدت و تمامیت می‌یابند. که لازمه ادراک فضای معماری است. همچنین در فلسفه اسلامی ادراک این جهان استهلاک کثرت در وحدت است. طبق وحدت وجودی ابن عربی، وجودی واحد در پس تکثر این جهان مستتر است، در واقع تکثر و تعددی که در عالم نمایان است، ناشی از ظهور وجود حقیقی واحد است که نمایانگر وحدت کلی می‌باشد. هدف از پژوهش حاضر دستیابی به ماهیت این وحدت و چگونگی وقوع آن هست. سوالاتی که در این تحقیق مطرح هست؛ بررسی ماهیت این وحدت و قابلیت تطبیق‌پذیری آن در آراء ابنعربی و معماری و اینکه چه زمینه‌های مادی در فضای معماری برای رسیدن به وحدت فراهم شده است؟ پژوهش حاضر از نوع کیفی تحلیلی- توصیفی بوده و راهبرد پژوهش مطالعه‌ی موردی (مسجد امام اصفهان) با رویکرد تفسیری می‌باشد. این تحقیق با تحلیل تجربه‌ی وحدت در کثرت در مسجد امام اصفهان، ارتباط این موضوع را در آراء ابنعربی و معماری مورد بررسی قرار می‌دهد. از نتایج اصلی پژوهش، نقش خیال در معرفت وحدت بر مبنای وحدت وجودی ابن عربی و سیر از کثرت به وحدت در فضای معماری اسلامی می‌باشد. همچنین همان‌طور که در وحدت وجود، یافتن وجود و وجودیافتن یکی است و این یافتن، از طریق کشف و شهود است. در معماری مسجد امام اصفهان، با ایجاد فضای معنوی با استفاده از عناصر زوجین (زوجیت خیال)، بستری برای کشف و شهود وحدت توسط ناظر فراهم شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| وحدت وجود؛ وحدت در کثرت؛ خیال؛ آراء ابن عربی؛ معماری اسلامی | ||
| مراجع | ||
|
ـ اردلان، نادر، و الله بختیار، (1390 )، حس وحدت (سنت عرفانی در معماری ایرانی). ترجمه حمید شاهرخ. تهران: خاک.
- ابن عربی، محیی الدین محمد بن علی، ۱۳۶۹ق، انشاء الدوائر، همراه با دو کتاب التدبیرات الالهیه و عقله المستوفز، لیدن.
- ابن عربی، محمد بن علی، (1389)، فصوص الحکم، ترجمه و توضیح محمد علی موحد و صمد موحد، چاپ چهارم، تهران: نشر کارنامه.
- ابن عربی، محیی الدین (بی تا ب). الفتوحات المکیه، ج ۲، بیروت: دار صادر
- این عربی، محیی الدین (بی تا). الفتوحات المکیه، ج ۳، بیروت: دار صادر
- اسحق دواتگر، زیبا، (1398)، وجود اصل وحدت و کثرت در معماری اسلامی (نمونه موردی مسجد شیخ لطف الله)، کنفرانس بین المللی توسعه پایدار و عمران شهری، موسسه آموزش عالی دانش پژوهان پیشرو، دوره 9.
- اکبری، فاطمه، پور نامداریان، تقی (1389)، معرفت روحانی و رمزهای هندسی، پژوهشنامه زبان و ادب فارسی (گوهر گویا)، سال چهارم، شماره اول، پیاپی 13، صص22-1.
- اکبری، فاطمه، (1397)، شواهد قرآنی هندسه حاکم بر آثار هنر و معماری اسلامی، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه آزاد اسلامی، سال بیست و دوم، دوره 77، شماره چهارم، صص561-577.
- اکبری، فاطمه(1395)، بازاندیشی تناسبات هندسی خلقت در آثار هنر و معماری اسلامی، مدیریت شهری، شماره44، صص 107-124.
- اکبرزاده، زهرا، محمدی، عارفه، قلی پور گشنیانی، مصطفی، (1400)، بهره‌گیری از غنای حسی در تداعی مفهوم توحید در مساجد ایران، دوفصلنامۀ اندیشۀ معماری، سال پنجم، شمارة دهم، صص55-72.
- اولوداغ، سلیمان، (1387)، ابن عربی، ترجمه داودوفایی، تهران، مرکز.
- آشتیانی، سید جلال الدین (1370 )، شرح مقدمة قیصری بر فصوص الحکم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
- آقچه لو، فاطمه، (1387)، تجلى وحدت در مساجد جامع ایران عصر تیموری، ایران، افغانستان، ازبکستان، کتاب ماه هنر، صص 8-16.
- بمانیان، محمد رضا، عظیمی، فاطمه، (1389)، انعکاس معانی منبعث از جهان بینی اسلامی در طراحی معماری، فصلنامه مطالعات شهرهای ایرانی اسلامی، شماره دوم، صص 39-123.
- بمانیان، محمد رضا، سیلوایه، سونیا، (1390)، بررسی نقش گنبد در شکل دهی به مرکزیت معماری مسجد، فصلنامه آرمانشهر، شماره 9، صص 19-30.
- بورکهارت، تیتوس، (1369)، هنر مقدس، ترجمۀ جلال ستاری. تهران: سروش.
- بورکهارت، تیتوس، (1365)، هنر اسلامی، زبان و بیان، ترجمه مسعود تابش نیا، سروش.
- تقوایی، ویدا، (1394)، از مبانی نظری تا مبانی نظری در هنر و معماری، (چاپ اول)، تهران: دانشگاه فنی و حرفه ای.
-حسنی، سیدحمیدرضا (1385)،«وحدت و کثرت وجود در حکمت متعالیه و عرفان»، پژوهشهای فلسفی کلامی، ش 2.
- حکمت، نصراله، (1385)، متافیزیک خیال در گلشن راز شبستری. تهران: فرهنگستان هنر.
- خسروی، محمدباقر، معین آقایی مهر، و محمد خیاط زنجانی، (1394)، مطالعه تطبیقی اندیش های شیخ اشراق و معماری شیوه اصفهانی، در مجموعه مقالات کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی پاییز، 2(7): صص115-138.
- چیتیک، ویلیام (1385) ،عوالم خیال ابنعربی و مسئلۀ اختلاف ادیان،ترجمه قاسم کاکایی، چاپ دوم، ، تهران: هرمس.
- شجاری، مرتضی، قربانی، لیلا، (1390)، قاعده بسیط الحقیقه در حکمت متعالیه و تطبیق آن با «مقام کثرت در وحدت» در عرفان ابن عربی، آینه معرفت بهار 1390، شماره 26.
- سلطانزاده، حسین (1372)، فضاهای ورودی در معماری سنتی ایران، انتشارات شهرداری تهران معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شرکت توسعه فضاهای فرهنگی، تهران.
-صفیئی، کامبیز، (1394)، مطالعه تطبیقی «وحدت وجود» در نگاه ابن عربی و ماستراکهارت آلمانی، عرفان اسلامی، دوره 12، شماره48، صص 183-202.
- طاهری، جعفر، (1392)، بازاندیشی مفهوم سکونت در معماری، مطالعات معماری ایران دوره2، شماره4، صص 5-22.
-عبداللهی، محمداسماعیل، (1400)، قرآن کریم و چگونگی ارتباط جهان کثرت با جهان وحدت در نظام هستی‌شناسی عرفانی، حکمت معاصر، سال 12، شماره 2، صص331-358.
- عفیفی، ابوالعلا، (1400)، تعلیقات برفصوص الحکم، بیروت، دارالکتاب العربی
- مسعودی، محمد حسین، (1382)، تدوین و ادراک آهنگ فضا سیر کثرت به وحدت در طول زمان، پاییز و زمستان 1382، دوره13، شماره 37، ص61-73.
-کربن، هانری، (1384)، تخیل خلاق در عرفان ابن عربی، ترجمه انشاالله رحمتی، تهران، جامی.
-رحیمیان، مهدی، (1383)، سینما معماری در حرکت، انتشارات سروش (انتشارات صدا و سیما)، تهران.
-رهنورد، زهرا، (1388)، حکمت هنر اسلامی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات سمت.
-رحمانی، مهسا، (1396)، شأن کیفیت در معماری اسلامی، با استناد به آراء ابنعربی، فصلنامه مطالعات معماری ایران، شماره 12، صص 62- 82.
- قیصری، داوود بن محمد، 1390، شرح قیصری بر فصوص الحکم ابن عربی، به انضمام حواشی مؤیدالدین جندی و دیگران، ترجمه محمد خواجوی، تهران: مولی.
- نصر، سید حسین، (1394)، علم و تمدن در اسلام، ترجمه احمد آرام، چاپ ششم، نشر علمی و فرهنگی
- واحد جوان، وحید و همکاران (1399)، روشی نو در اثبات محتوای وحدت شخصی وجود، عرفان اسلامی (ادیان و عرفان)، دورة 17، ش 65.
- یاوری، حسین، باوفا، رقیه، (1390)، اصفهان باغ آسمان، تهران، سیمای دانش.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5,906 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 712 |
||