تحلیل مولفههای "شخصیت مفهومی" در شمسِ مولانا و زرتشتِ نیچه | ||
پژوهش های بین رشته ای ادبی | ||
مقاله 14، دوره 5، شماره 9، خرداد 1402، صفحه 362-396 اصل مقاله (300.82 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/lir.2022.41234.1512 | ||
نویسنده | ||
مجید هوشنگی* | ||
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
نقش شارحان و مفسرین در تفهیم، ساختارمندی، تاویل، دستهبندی و در نهایت، پویایی و کاربردی نمودن داده-های فکری فلاسفه، جایگاهی ثانوی و گاهی همطراز با خود اندیشمندان را داراست؛ در این میان، ژیل دولوز، فیلسوف و متفکر فرانسوی با بازخوانی و تحلیل نظام اندیشگانی نیچه ودیگران، موفق به خلق و زایش نظریههای نوینی در حوزهی تفکر شده است. او نظریهی شخصیت مفهومی را از تطبیق نظام روایی افلاطون، دکارت، نیچه و چند نویسندهی دیگر ابداع کرد و معتقد بود که شخصیتی چون زرتشت، بواسطهی برخورداری از مولفهها و مشخصههایی، شخصیت مفهومی برساختهی نیچه است. از سویی، میتوان در تحلیل دادهها و مشخصههایی که دولوز در تبیین شخصیت مفهومی بیان میدارد، شمسِ مولانا را نیز دارای این ظرفیت و قابلیت دانست و در نگاهی تطبیقی، این دو را در یک خویشاوندی مشترک تحلیل کرد. لذا این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی، و با بهرهگیری از بنمایهی نظری دولوز، به تحلیل این دو شخصیت در چهارچوب نظریهی شخصیت مفهومی پرداخته است و در نهایت به این نتیجه خواهد رسید که هم شمسِ مولانا و هم زرتشتِ نیچه از یک آبشخور فکری و در چهاچوب شخصیت مفهومی خلق شده اند و هر دو برخاسته از اصل بدلیت، نقاب و امر فراتاریخی بوده و دارای مشخصههای تاثری، نسبتی و پویایی در این ساخت فلسفی و روایی هستند. | ||
کلیدواژهها | ||
شخصیت مفهومی؛ مولوی؛ ژیل دولوز؛ شمس؛ زرتشت | ||
مراجع | ||
آشوری، داریوش (2005) نیچه و ایران، وبسایت دانشنامه ایرانیکا
اسلامی ندوشن، محمدعلی (1377) باغ سبز عشق، تهران: شرکت انتشارات یزدان.
استرن، ج. پ (1389) نیچه، عزت الله فولادوند، تهران: طرح نو.
ادیم، عبدالله و پروین گلی زاده و علی فیروزی (1394) تحلیل شخصیت شمس و ارتباط وی با مولوی از دیدگاه روانشناسی با تکیه بر نظریه شخصیت کارن هورنای، پژوهشهای ادب عرفانی (گوهر گویا) سال نهم، شماره دوم، پیاپی 90، صص 51-70.
اسکندریجو، علی محمد( 1389) نیچه زرتشت، درآمدی بر گفتمان پارادوکسال فلسفه و فرهنگ غرب در ایران، تهران: آمه.
چیتیک، ویلیام (1386) من و مولانا، شهاب الدین عباسی، تهران: مروارید.
حنایی کاشانی، محمد سعید (1390) زرتشت نیچه کیست؟ تهران: هرمس
دکارت، رنه (1371) اصول فلسفه، منوچهر صانعی، تهران: الهدی.
ــــــــــــ (1384) تأملات در فلسفه اولی، احمد احمدی، تهران: سمت.
سپهسالار، مجدالدین فریدون بن احمد (1325) زندگینامه مولانا جلالالدین مولوی، با مقدمه سعید نفیسی، تهران: انتشارات اقبال.
سلطان ولد (1315) ولدنامه، جلال الدین همایی، تهران: کتابفروشی اقبال.
شمس الدین محمد تبریزی (1377) مقالات شمس تبریزی، محمد علی موحد، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
شولته، گونتر (1391) این است نیچه: تفسیری بر آثار نیچه، سعید فیروزآبادی، تهران: ثالث.
شیمل، آنه ماری (1367) شکوه شمس، با مقدمه سید جلال آشتیانی، ترجمه حسن لاهوتی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
فولادوند، حامد (1397) نیچه، عرفان و جهان ایرانی، تهران: شما..
مولوینژاد، صالح ( 1378) این شمس خود کیست تا چون مولانایی مرید او گردد، ایران شناسی سال یازدهم تابستان 1378 شماره 42.
محجوب، محمد جعفر (1336) مولوی و شمس تبریزی، صدف آذر، شماره 3.
داوری، رضا (1354) نقد کتاب: چنین گفت زرتشت، فرهنگ و زندگی (ویژه زن در فرهنگ ایران و جهان)، شماره 19 و 20 .
مولانا، جلال الدین محمد (1379) کلیات شمس تبریزی، بدیع الزمان فروزانفر، تهران: انتشارات امیرrکبیر.
ـــــــــــــــــــــــــ (1383) مثنوی معنوی، عبدالکریم سروش، جلد1 و 2، تهران: سروش.
ـــــــــــــــــــــــــ (1338) مثنوی معنوی، منصور مشفق و با مقدمه استاد جلال الدین همایی و علی دشتی، تهران: بنگاه مطبوعاتی صفی علیشاه .
نیچه، فریدریش(1397) اینک آن انسان، بهروز صفدری، تهران: بازتاب نگار.
ــــــــــــــ(1387) چنین گفت زرتشت، داریوش آشوری، تهران: آگاه.
ــــــــــــــ (1385) غروب بتها، داریوش آشوری، تهران: آگه.
هایدگر، مارتین (1390) زرتشت نیچه کیست؟ سعید حنایی کاشانی، تهران: هرمس.
Deleuze, Gilles & Felixe Guattari (1994) What Is Philosophy?, Translated by Hugh Tomlinson and Graham Burchell. New York: Columbia University Press.
Heidegger, Martin (1991). Nietzsche. V2. Edited by David Farrell Krell. San Francisco: Harper and Row. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,757 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 222 |