پژوهشی در باب پیکره‌بندی ساختاری شعر «وسوسه» منوچهر آتشی | ||
| ادبیات پارسی معاصر | ||
| مقاله 2، دوره 12، شماره 1، تیر 1401، صفحه 29-53 اصل مقاله (289.87 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/copl.2022.39309.3681 | ||
| نویسندگان | ||
| مسعود آلگونه جونقانی* 1، 2؛ زهرا فرج زاده3 | ||
| 1دانشیار زبان و ادبیات فارسی | ||
| 2، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان | ||
| 3دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان | ||
| چکیده | ||
| ساختار اصل سازمان‌دهنده‌ای به شمار میرود که عناصر بنیادینِ متن، در نهایت بر اساس آن تفسیر می‌شوند؛ بدین ترتیب، منتقدان ادبی همواره بدان توجه کرده‌اند. بر اساس چنین دیدگاهی، ساختار متن ادبی از متن غیرادبی متمایز شده است. با این‌همه، به نظر می‌رسد علی‌رغم پژوهش‌هایی که معطوف به ساخت‌گرایی بوده و اهمیت ساختار کلی شعر در آفرینش اثر ادبی را روشن ساخته است، پژوهش نظام‌مندی که به تعامل دیالکتیک مولفه‌ها و ساختار کلی اثر بپردازد، در دست نیست. از این‌رو در جستار پیش‌رو کوشیده شده است، با رویکردی تحلیلی‌توصیفی ضمن استخراج روابط متنوع موجود در بین مولفه‌های یک ساختار، مبانی نظری پیکره‌بندی شعر را مطرح کرده و ساختار کلی اثر را از این چشم‌انداز بررسی کنیم. به همین سبب، با تکیه بر قواعدی مانند توازن تصویری، توازن نحوی، تقابل‌های دوگانه و انسجام غیرساختاری به خوانش ساخت‌گرایانه شعر «وسوسه» منوچهر آتشی می‌پردازیم و عواملی که منتهی به پیکره‌بندی ویژه‌ای در ساختار کلی آن شده است را روشن می‌کنیم. در این پژوهش روشن می شود که شاعر علی‌رغم آنکه میان هم‌عصران خود مغفول واقع شده است، با ابداعات فراوانی که با شیوه‌ی پیکره‌بندی در زبان شعری خود به کار می‌گیرد، ساخت ویژه و محکمی را ایجاد می‌کند که به‌موجب آن از بسیاری شاعران هم‌عصر خود متمایز می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ساخت‌گرایی؛ نشانه‌شناسی؛ پیکره‌بندی؛ ساختار؛ منوچهر آتشی | ||
| مراجع | ||
|
آتشی، منوچهر. (1383). دیدار در فلق، تهران: نگاه.
آلگونه جونقانی، مسعود. (۱۳۹7). نشانه‌شناسی شعر، تهران: نشر نویسه پارسی.
اخوان‌ثالث، مهدی. (1396). بدعت‌ها و بدایع نیما یوشیج. تهران: زمستان.
ابراهیم تبار، ابراهیم. (۱۳۹۴). «تحلیل ساختاری شعر میراث اخوان ثالث»، فصلنامه پژوهش‌های ادبی، ش۵۳، ص9 تا 34.
احمدی، بابک. (۱۳۷۱). ساختار و تاویل متن، ۲جلد، تهران: مرکز.
ایگلتون، تری. (۱۳۸۳). درآمدی بر نظریه‌ی ادبی، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر و مرکز.
بارت، رولان. (۱۳۷۰). عناصر نشانه‌شناسی، مجید محمدی، تهران: بین‌المللی الهدی.
برتنس، هانس. (۱۳۷۰). مبانی نظریه ادبی، ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: ماهی.
بهبهانی، سیمین. (۱۳۸۸). یاد بعضی نفرات، تهران: نگاه.
پاینده، حسین. (۱۳۹۸). نظریه و نقد ادبی:درسنامه میان رشته‌ای، تهران: سمت.
پیروز، غلامرضا و خلیلی، احمد. (۱۳۹۴). «تحلیل ساختاری شعر هزاره دوم آهوی کوهی»، ادبیات پارسی معاصر، ش۳، ص21 تا 44.
دهقانی، ناهید. (1388). «بررسی عناصر ایجاد انسجام متن در کشف المحجوب هجویری»، آینه میراث، ش2، ص99 تا 119.
دیچز، دیوید. (1373). شبوه‌های نقد ادبی. ترجمه محمدتقی صدیقیاانی و غلامحسین یوسفی. تهران: علمی.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (۱۳۶۶). صورخیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.
صادقی‌منش، علی؛ علوی مقدم، مهیار. (1399). «تحلیل اسطوره شناختی‌تطبیقی نماد غار و بررسی نمودهای آن در شعر منوچهر آتشی با تکیه بر دیدگاه‌های میرچا الیاده»، ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، ش۶۰، ص141 تا ۱۷۲.
علی‌زاده، علی. (۱۳۸۲). «توازی یا تکرار پنهان و نقش آن در خلق آثار ادبی، یک تحلیل نحوی- کلامی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ش ۱۴۲، ص193 تا 209.
فالر، راجر و دیگران. (1386). زبانشناسی و نقد ادبی، گردآوری و ترجمه مریم خوزان و حسین پاینده، تهران: نی.
قاسمی، روح‌اله؛ مرادی، میترا. (۱۳۹۷). «تحلیل ساختار شکل‌گیری معنا در شعر قصه‌ای از شب مهدی اخوان ثالث بر اساس آراء یاکوبسن»، جستارهای زبانی، ش۵، ص۲۴۱ تا ۲۶۳.
کزازی، میرجلالالدی. (1373). زیباشناسی سخن پارسی: بدیع، تهران: نشر مرکز.
کمپل، جورج. (۱۳۸۳). در دانش‌نامه نظریه‌های ادبی معاصر، مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
گرین، ویلفرد و همکاران. (۱۳۸۵). مبانی نقد ادبی، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: نیلوفر.
لطفیپور ساعدی، کاظم. (1374). درآمدی به اصول و روش ترجمه. ج دوم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
محمدنژاد، زهرا. (۱۳۸۸). « آشناییزدایی در شعر منوچهر آتشی»، ماه ادبیات، ش۱۴۵، ص30 تا ۳۴.
ناصری، ناصر. (۱۳۹۵). «هنجارگریزی در شعر منوچهر آتشی»، پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی، ش۲۵، ص177 تا 202.
نیک‌سرشت، جعفر. (۱۳۹۹). «تاملی بر جنبه‌های زیباشناختی و معنایی ساخت‌های مقارن نحوی در قصاید خاقانی»، مطالعات ادبیات- عرفان و فلسفه، ش۱، ص233 تا 247.
نیکوبخت، ناصر؛ بیراوندی، محمد. (۱۳۸۳). «معناشناسی و هویت ساختار در شعر نیمایوشیج»، فصلنامه پژوهش‌های ادبی، ش۵، ص131 تا 146.
هاشمیان، لیلا؛ شریف‌نیا، فردین. (۱۳۹۳). «بررسی توازن آوایی در اشعار منوچهر آتشی»، نثر پژوهی ادبی فارسی، ش۳۶، ص359 تا 382.
یارمحمدی، لطفالله. (1391). درآمدی به گفتمان شناسی، تهران: هرمس. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 648 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 306 |
||