گواه‌نمایی در شاهنامه | ||
| کهن‌نامه ادب پارسی | ||
| مقاله 4، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 34، مرداد 1401، صفحه 87-122 اصل مقاله (338.6 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/cpl.2022.7772 | ||
| نویسندگان | ||
| مریم بختیاری1؛ مهدی نیک منش* 2؛ نسرین فقیه ملک مرزبان2 | ||
| 1دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا«س»-تهران | ||
| 2دانشیار زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا«س»-تهران | ||
| چکیده | ||
| در هر متنی به خصوص متون روایی برای اقناع مخاطب و باورپذیری بیشتر، از شواهد مختلف استفاده می‌شود. این موضوع در زبانشناسی ذیل مقوله‌ای با نام «گواه‌نمایی» تعریف می‌شود. فرانک رابرت پالمر از جمله معنی‌شناسانی است که این مقوله را به دو نوع «حسی» و «گزارشی» تقسیم و برای هر یک انواعی ذکر می‌کند. در این پژوهش انواع گواه‌نماهای موجود در شاهنامه در مولفه‌های: دیداری (مستقیم و غیرمستقیم)، شنیداری، بویایی، حس ششم، شباهت، انواع گزارش، تجربه و شناخت، دلالت عقلانی، پیش‌بینی(اخترشناسی و تعبیرخواب)، فرّ ایزدی، قسم و گواه دادن شخص معتبر بررسی شد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که نشانگرهای حدس و گمان هرچند دربردارندۀ شک و تردید هستند، در نهایتِ صحت گزاره اتفاق می‌افتند. در گفتمان شخصیت‌ها (شاهزادگان، پهلوانان، موبدان، ستاره‌شناسان و...) به دلیل عقلانیت بالای فرستنده، گمان‌ها به واقعیت می‌پیوندد و خلاف آن هیچ‌گاه اتفاق نمی‌افتد. «استنباط از روی نشانه‌ها» به دلیل مشارکت در دیگر انواع گواه‌نمایی، کاربردقابل توجهی دارد. از نشانگرهای گواه‌نمایی می‌توان به: افعال حسی و شناختی مانند: «دیدن»، «شنیدن»، «بوییدن»، «دانستن»، «آگاه شدن»، و کنایاتی مانند: «به‌دل‌آمدن» و واژگان دیگری که در معیت گواه‌نمایی‌ها به کار می‌روند مانند: «گمانم»، «گویی» و «برآنم» اشاره کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گواه‌نمایی؛ وجهیت؛ شاهنامه فردوسی؛ پالمر؛ نشانگرهای گواه‌نمایی | ||
| مراجع | ||
|
ابوالقاسمی، محسن. (1381). دستور تاریخی زبان فارسی، تهران: سمت
احمدی گیوی، حسن. (1380)، دستور تاریخی فعل، 2جلد، تهران: قطره
امیدواری، آرزو و ارسلان گلفام. (1396). «بررسی گواه نمایی در زبان فارسی. رویکردی رده شناختی»، جستارهای زبانی، 1(20)، (79-99)
انوری، حسن. (1341)، «فعل های ماضی را چگونه به کار ببریم؟»، مجله یغما، شماره 168، (181-183)
اوشیدری، جهانگیر. (1371). دانشنامه مزدیسنا، جلد اول، تهران: نشر مرکز
خالقی مطلق، جلال. (1393). سخن‌های دیرینه، تهران: افکار
داوری، شادی. (1399). «پیدایش قیود گواه نما از فعل گفتن در فارسی: رویکرد دستورشدگی». نشریه پژوهش‌های زبانشناسی تطبیقی، 10 (20)، (219-189)
دبیر مقدم، محمد. (1382). «گزارش هفدهمین کنگره بین المللی زبان شناسان»، زبانشناسی، 3 (7)، (142-135)
رضایی، والی. (1393). «گواه نمایی در زبان فارسی امروز». پژوهش های زبانی، 1 (19)، (21-40)
شفیعی، محمود. (1377). شاهنامه و دستور، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
صحراگرد، حسین، حسن حیدری، علی صباغی، جلیل مشیدی. (1400). «کاراگاهان و کاراگاهی در شاهنامه فردوسی». کهن نامه ادب پارسی، 2 (12)، (241-270)
فردوسی، ابوالقاسم. (1399). شاهنامه، تصحیح: جلال خالقی مطلق. انتشارات سخن: تهران
گندمکار، راحله. (1398). «تحلیل معنایی گواه‌نمایی در زبان فارسی»، نشریه زبان فارسی و گویش‌های ایرانی، 4(2)، (99-120)
منصوریان سرخگریه، حسین و لیلا توکل. (1389). «تاثیر کواکب در پیشگویی شاهنامه». پژوهشنامه زبان و ادب فارسی، 5 (25)،(147-172)
Aikhenvald, A. Y. (2004). Evidentiality. New York: Oxford University Press.
Cambridge: Harvard University.
de Haan, Ferdinand. 1999. Evidentiality and Epistemic Modality: Setting Boundaries. Southwest Journal of Linguistics 18. 83-101.
Faller, M.T. 2002. Semantics and pragmatics of evidentials in Cuzco Quechua. Doctoral dissertation, Stanford University
Jahani, Carina 2000. Expressions of indirectivity in spoken modern Persian. In Johnson and Utas (eds.), Evidentials: Turkic, Iranian and neighbouring
Jakobson, R. (1957). Shifters, Verbal Categories and the Russian verbs.
languages. (185-207). Berlin and New York: Mouton de Gruyter.
Ljung, M. (2011). Swearing: A Cross-Cultural Linguistic Study. Hampshire:
Lyons, J. (1977). Semantics. Cambridge: Cambridge University Press.
Palgrave Macmillan.
Palmer, F.R. 2001. Mood and Modality (2end ed). Cambridge. Cambridge University Press
Willett, T. 1988. A cross-linguistic survey of the grammaticizations of evidentiality. Studies in Language,12:51-97. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 487 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 380 |
||