بررسی تحلیلی و تطبیقی روایت عاشورا در تاریخ طبری و تاریخ بلعمی بر اساس نظریۀ فزون‌متنیت ژنت | ||
| پژوهش های بین رشته ای ادبی | ||
| مقاله 9، دوره 5، شماره 9، خرداد 1402، صفحه 242-270 اصل مقاله (384.12 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/lir.2022.34041.1234 | ||
| نویسنده | ||
| حامد صافی* | ||
| استادیار گروه دروس عمومی و علوم پایه، دانشکدۀ اقتصاد و مدیریت، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، خرمشهر، ایران | ||
| چکیده | ||
| تاریخ الامم و الملوک» یا تاریخ الرّسل و الملوک» نام کتابی است که محمّد بن جریر طبری در تاریخ جهان از آغاز خلقت تا پایان سال 302 هجری قمری به رشتۀ تحریر درآورده‌است. از ابوعلی محمّد بلعمی کتابی به دست ما رسیده‌است که با نام «تاریخنامۀ طبری» یا «تاریخ بلعمی» شناخته می‌شود. باور پژوهشگران بر آن است که بلعمی کتاب طبری را به فارسی برگردان کرده و مطالبی از آن کاسته و بخشی‌هایی را نیز برافزوده‌است. در پژوهش حاضر، روایت طبری و بلعمی از رویدادهای روز عاشورای سال 61 هجری قمری، تجزیه، مقایسه و تحلیل شده‌است. این پژوهش با تکیه بر نظریۀ فزون‌متنیّت ژرار ژنت انجام شده‌است. بر اساس این نظریه، همۀ متون از متون پیش از خویش برگرفته شده‌اند. متن آغازین، «پیش‌متن» و متن پسین، «بیش‌متن» نامیده می‌شود. در جریان برگرفتگی بیش‌متن از پیش‌متن، تغییراتی حاصل می‌شود که «گشتار» نام دارد. بر اساس نتایج این پژوهش، روایت بلعمی از روز عاشورا نمی‌تواند ترجمه‌ای از روایت طبری باشد. اعمال انواع گشتار کمّی مهم‌ترین عامل دگرگونی روایت بلعمی نسبت به روایت طبری بوده‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تاریخ طبری؛ بلعمی؛ عاشورا؛ فزون‌متنیّت؛ ترجمه | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، بابک،(1370)، ساختار و تأویل متن، چاپ سوم، تهران: مرکز.
اسکولز، رابرت،(1379)، عناصر داستان، ترجمۀ فرزانه طاهری، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
التون ال، دانیل (1393). «روایت بلعمی از تاریخ صدر اسلام»، طبری‌پژوهی (اندیشه‌گزاری طبری، نابغۀ ایرانی)، دفتر دوم، صص 1655-1689
انوار، سیدعبدالله (1393). «آیا تاریخ طبری تاریخ است یا نقل‌کنندۀ حوادث؟». طبری‌پژوهی (اندیشه‌گزاری طبری، نابغۀ ایرانی)، دفتر یکم، صص 127-135
بامشکی، سمیرا.(1391)، روایت شناسی داستانهای مثنوی. چاپ اوّل، تهران، هرمس.
بلعمی، ابومحمّد (1389). تاریخنامۀ طبری، تصحیح و تحشیۀ محمّد روشن، چاپ سوم، تهران: انتشارات سروش
بهار، محمّدتقی (1310). «ترجمۀ تاریخ طبری»، نامۀ تمدّن، سال اوّل، شمارۀ 5 و 6، صص 133-144
پراپ، ولادیمیر،(1368)، ریخت‌شناسی قصّه‌های پریان، ترجمۀ فریدون بدره‌ای، چاپ اوّل، تهران: توس.
دلیل، ژان (1381). تحلیل کلام: روشی برای ترجمه. ترجمۀ اسماعیل فقیه، چاپ اوّل، تهران: انتشارات رهنما
ریکور، پل (1392). دربارۀ ترجمه. ترجمۀ مدیار کاشیگر، چاپ اوّل، تهران: نشر افق
صدیقی ینگی ارخ، ثریا (1390). «بررسی و مقایسه داستان های تاریخ طبری، بلعمی، شاهنامه و سیاستنامه». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد مهاباد
فالر، راجر و دیگران (1369). زبان‌شناسی و نقد ادبی. ترجمۀ مریم خوزان و حسین پاینده، چاپ اوّل، تهران: نشر نی
فضلی، فاطمه (1387). مطالعه تطبیقی تاریخ ایران باستان در روایات طبری و بلعمی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ تاریخ باستان، دانشگاه تهران
طبری،ابوجعفرمحمدبن جریر، (1375) ،تاریخ الامم والملوک..بیروت: دارالکتب العلمیه.
هلبک، بوریس (1372). «عوامل و مراحل ترجمه». ترجمۀ محمّد علی مختاری اردکانی، نثرپژوهی ادب فارسی، شمارۀ 4، صص 149-162
Catford,J.C.A.(1965) Linguistic Theory of Translation, Oup, London
Genette,Gerard.(1997)palimpsests:literature insecond Degree.Trans:Channa newman and Calude Doubinsky.lincoln:University of Nebraska press
Jakobson,R.(2000), on Linguistic Aspects of Translation, cited in L.Venuti (ed), The Translation studies Reader, Routledge, London
New mark,P (1982). Approaches of Translation pergamon press, Oxford | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,755 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 200 |
||