توسعۀ موضوعی فلسفه نزد «علامه طباطبایی» در مقایسه با ابن‌سینا و ملاصدرا ؛ و کارکرد آن در سایر علوم | ||
| حکمت معاصر | ||
| مقاله 1، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 34، تیر 1401، صفحه 1-28 اصل مقاله (343.33 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/cw.2022.38607.1845 | ||
| نویسندگان | ||
| رضیه سادات امیری1؛ رضا اکبریان* 2؛ علی فلاح رفیع3 | ||
| 1دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس | ||
| 2استاد تمام فلسفه، دانشگاه تربیت مدرس، (نویسنده مسئول) | ||
| 3دانشیار فلسفه، دانشگاه تربیت مدرس | ||
| چکیده | ||
| تفاوت موضوع فلسفه و در نتیجه گستره و دامنۀ آن نزد فیلسوفان، أثر قابل توجهی بر نسبت این دانش با سایر علوم دارد. بازخوانی موضوع فلسفه نزد علامه طباطبایی حاکی از تفاوت دیدگاه وی در این خصوص نسبت به متقدمین است. نگاشتۀ حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، به این پرسش پاسخ می‌دهد که دامنۀ موضوع فلسفه نزد علامه طباطبایی چه تفاوتی با ابن‌سینا و ملاصدرا دارد و تأثیر تمایز مذکور بر نسبت فلسفه با سایر علوم چیست؟ مطابق یافته‌های این پژوهش، علامه طباطبایی با معرفی «واقعیت» به عنوان موضوع «فلسفه»، دامنۀ محدود شدۀ این موضوع به وجود مطلق و اقسام اولیۀ آن را به تمام واقعیات، اعم از وجود عام و وجودات خاصِ مادی و غیر مادی گسترش می‌دهد. بدین ترتیب با مهیا شدن امکان تحلیل هستی‌شناسانه در خصوص واقعیات جزئیِ مرتبط با علوم و همچنین پی‌ریزیِ گسترده‌تر اصول و قواعد مورد نیاز دانش‌ها، زمینۀ گسترش کارکرد فلسفه و ثمربخشی آن و اعتبار سایر علوم فراهم می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| موضوع فلسفه؛ وجود مطلق؛ موجودبماهوموجود؛ وجود مقید؛ واقعیت | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌سینا (1353)، دانشنامۀ علایی رساله المنطق، تصحیح محمد معینی، تهران: دهخدا.
ابن‌سینا (1404ق)، التعلیقات، تحقیق عبدالرحمن بدوی، قم: مکتب الأعلام الاسلامی.
ابن‌سینا (1992م)، النجاه ، تحقیق عبدالرحمن عمیره، بیروت: بی‌نا.
بلیکی، نورمن (1398)، استراتژی‌های پژوهش اجتماعی، ترجمۀ هاشم آقابیگ‌پوری، تهران: جامعه‌شناسان.
پارسانیا، حمید (1395)، روش شناسی انتقادی حکمت صدرایی، قم: کتاب فردا.
پارسانیا، حمید (1397)، علم و فلسفه، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
پوپر، کارل (1370)، منطق اکتشافات علمی، ترجمه احمد آرام، تهران: سروش.
توازیانی، زهره و سیده نرجس عمرانیان (1390)، مقایسه دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا در تبیین موضوع فلسفه و رابطه آن با مسائل فلسفی، آینه معرفت، شماره 28.
جوادی آملی، عبدالله (1382)، رحیق مختوم، قم: مرکز نشر اسرا.
جوادی آملی، عبدالله (1386)، سرچشمه اندیشه، قم: مرکز نشر اسرا.
جوادی آملی، عبدالله (1387)، تحریر تمهیدالقواعد، محقق، حمید پارسانیا، قم: مرکز نشر اسرا
چالمرز، آلن اف (1395)، چیستی علم؛ درآمدی بر مکاتب علم شناسی فلسفی، ترجمه سعید زیباکلام، تهران: نشر علمی فرهنگی.
خسروپناه، عبدالحسین (1387)، فلسفۀ فلسفۀ اسلامی، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
خندان، علی اصغر (1384)، موضوع فلسفه اولی نزد ارسطو و علامه طباطبایی، پژوهشنامه فلسفه دین، شماره 1.
راین، آلن (1367)، فلسفه علوم اجتماعی، ترجمه عبدالکریم سروش، تهران: نشر علمی- فرهنگی.
سالاری، زهرا، طاهره کمالی‌زاده، و فاطمه شهیدی (1399)، بررسی مقایسه‌ای موضوع فلسفه اولی در فلسفه فارابی و حکمت متعالیه ملاصدرا، پژوهش‌های هستی‌شناختی، شماره 17.
سبزواری، ملاهادی (1369)، شرح المنظومه، تعلیقات حسن حسن‌زادۀ آملی، تهران: نشر ناب.
سروش، عبدالکریم (1357)، علم چیست، فلسفه چیست، تهران: حکمت.
شیروانی، علی (1387)، ترجمه و شرح نهایه الحکمه. قم: بوستان کتاب.
صدرالمتألهین (1360)، أسرارالآیات و أنوارالبینات. تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
صدرالمتألهین (1363)، مفاتیح الغیب، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه.
صدرالمتألهین (1388)، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، قم: بوستان کتاب
صدرالمتألهین (1981م)، الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه، بیروت: دار احیا التراث العربی.
صدرالمتألهین (بی‌تا)، الحاشیة على إلهیات الشفاء، قم: بیدار.
طاهری، سیدصدرالدین (1378)، مرزبندی روش‌شناسانه میان دانش موجود بما هو موجود و دانش مفارقات، خردنامه صدرا، شماره 53.
طباطبایی، محمدحسین (1360)، قم: علی و الفلسفة الالهیة، الدار الاسلامیة.
طباطبایی، محمدحسین (1374)، ترجمه و شرح المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی ، محمدحسین (1390)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: صدرا.
طباطبایی، محمدحسین (1414ق)، بدایة الحکمة. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
طباطبایی، محمدحسین (1415ق)، نهایة الحکمة، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
طباطبایی، محمدحسین (1428ق)، مجموعة رسائل العلامة الطباطبائى (رسالۀ «المنامات و النبوات»)، قم: باقیات.
طباطبایی، محمدحسین (1981م)، حاشیه الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه. بیروت: داراحیاالتراث العربی.
فارابی، ابونصر (بی‌تا)، المنطقیات، تحقیق محمدتقی دانش پژوه، قم: کتابخانۀ آیه الله مرعشی.
رازی، فخرالدین (1373)، شرح عیون الحکمه، تحقیق احمد حجازی و احمد السقا، تهران: مؤسسه امام صادق.
کاپلستون، فردریک (1375)، تاریخ فلسفه، ترجمه سیدجلال الدین مجتبوی، تهران: سروش.
کیانخواه، لیلا، رضا اکبریان، و محمد سعیدی مهر (1391)، تعریف و موضوع مابعدالطبیعه از دیدگاه ابن سینا، حکمت سینوی، شماره 46.
گیلیس، دانالد (1381)، فلسفه علم در قرن بیستم، ترجمه حسن میانداری، تهران: سمت.
مصباح یزدی، محمدتقی (1387)، شرح نهایة الحکمة. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1391)، آموزش فلسفه، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مطهری، مرتضی (1380)، کلیات علوم اسلامی. تهران: صدرا
مطهری، مرتضی (1390)، حاشیۀ اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: صدرا.
مفتونی، نادیا (1393)، پژوهشی در فلسفه علم دانشمندان مسلمان، تهران: سروش.
ملایری، موسی و سعیده سعیدی (1394)، قلمرو مسائل فلسفه اولی و چالشهای آن، پژوهش‌های معرفت‌شناختی، شماره 9. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5,963 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 778 |
||