درآمدی بر تقسیم کارِ طبقاتی به عنوان نمودی از مفهوم عدالت در شاهنامه فردوسی | ||
کهننامه ادب پارسی | ||
مقاله 1، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 35، بهمن 1401، صفحه 1-20 اصل مقاله (277.72 K) | ||
نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/cpl.2023.7383 | ||
نویسنده | ||
فاطمه براتلو* | ||
استادیار گروه پژوهشی مدیریت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
پادشاه در معتقدات ایران باستان همواره دارای جایگاهی ویژه بوده و چنین تصور میشده که این مقام از سوی خداوند به وی تفویض شده است. بنابر همین اندیشه، عالم مادی تصویری زمینی از مینو است و همانگونه که خداوند نظم دهندۀ عالم هستی به شمار میرود پادشاه نیز به عنوان جانشین خدا بر روی زمین وظیفۀ نظم بخشیدن به گیتی را بر عهده دارد. حکومت بر اساس اشه و برقراری نظم کیهانی از مهمترین و محوریترین مفاهیم اندیشۀ فلسفی ایران باستان است که بارزترین تجلیاش در مفهوم «عدالت» بروز مییابد. از جنبههای مهم عدالت در این نظام اندیشهای حفظ نظام طبقاتی و عمل کردن افراد هر طبقه بر اساس خویشکاریهای تعریف شده برای اوست که با هدف اجتناب از بر هم خوردن نظم اجتماع پراهمیت تلقیمیشود. در این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی نشان داده شد که تناسب بین طبقات اجتماعی که جلوهای از آن در قوای روحانی انسانی نیز ظهور مییابد چگونه با مفهوم عدالت پیوند مییابد. در این باره اعطای لقب «عادل» به انوشیروان ساسانی که التزام ویژهای به حفظ این نظام طبقاتی داشت محل تأمل خواهد بود. موردکاوی در متن شاهنامه فردوسی انجام گرفته است. | ||
کلیدواژهها | ||
عدالت؛ تقسیمکار طبقاتی؛ ادارة امور عمومی؛ اشه؛ انوشیروان ساسانی؛ شاهنامه فردوسی | ||
مراجع | ||
ـ ابن مسکویه، ابوعلی الرازى احمد بن محمد (۱۳۶۹)، تجارب الأمم، مترجم ابو القاسم امامى، تهران، سروش
ـ ارسطو (۱۳۷۸)، اخلاق نیکوماخوس، مترجم محمدحسن لطفی تبریزی، تهران: طرح نو
ـ افلاطون (۱۳۸۴)، جمهور، ترجمۀ فؤاد روحانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
ـ امنخانی، عیسی و نظاماسلامی، زهرا (۱۳۹۲)، «بررسی تطبیقی مفهوم عدالت در شاهنامه (ایران باستان) و آثار افلاطون»، نشریۀ ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، دورۀ ۹، شمارۀ ۳۰، صص ۳۹ تا ۷۰
ـ بویس، مری (۱۳۷۷)، چکیدۀ تاریخ کیش زرتشت، ترجمۀ همایون صنعتیزاده، تهران: انتشارات صفیعلیشاه
ـ بهار، مهرداد (۱۳۷۵)، ادیان آسیایی، تهران: نشر چشمه
ـ جاحظ، ابیعثمان عمرو بن بحر (۱۳۴۳)، تاج، ترجمۀ محمدعلی خلیلی، تهران: کتابخانۀ ابن سینا
ـ خنجری، خداداد (۱۳۸۰)، بینش زرتشت، تهران: پژوهنده
ـ دینکرد، کتاب سوم (۱۳۸۱)، مترجمِ فریدون فضیلت، تهران: فرهنگ دهخدا
ـ سعیدی سیرجانی، علیاکبر (۱۳۶۸)، ضحاک ماردوش از شاهنامه، تهران: نشر نو
- شعبانی، رضا (۱۳۷۴)، مبانی تاریخ اجتماعی ایران، چاپ چهارم، تهران: قومس
ـ فرای، ریچارد نلسون (۱۳۸۰)، میراث باستانی ایران، مسعود رجبنیا، تهران: علمی و فرهنگی
ـ فردوسی، ابوالقاسم (۱۳۸۴)، شاهنامه، بکوشش جلال خالقی مطلق و محمود امیدسالار، جلد ۱، نیویورک: بنیاد میراث ایران
ـ فردوسی، ابوالقاسم (۱۳۸۶)، شاهنامه، بکوشش جلال خالقی مطلق، جلد ۷، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی
ـ کاسب، عزیزالله (۱۳۶۸)، منحنی قدرت در تاریخ ایران، تهران: چاپ تابش
ـ کناوت، ولفکانگ (۱۳۵۵)، آرمان شهریاری ایران باستان، ترجمۀ سیف الدین نجمآبادی، تهران: انتشارات ادارۀ کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر
ـ کریستنسن، آرتور (۱۳۱۴)، وضع ملت و دولت در دورۀ شاهنشاهی ساسانیان، ترجمه و تحریر مجتبی مینوی، تهران: مطبعۀ مجلس
ـ کریستنسن، آرتور (۱۳۸۵)، ایران در زمان ساسانیان، ترجمۀ رشید یاسمی، ویرایش ۲، ویراستار حسن رضایی باغبیدی، چاپ پنجم، تهران: صدای معاصر
ـ مجتبایی، فتحالله (۱۳۵۲)، شهر زیبای افلاطون و شاهی آرمانی در ایران باستان، تهران: انجمن فرهنگ ایران باستان
ـ محمدی، محمد (۱۹۶۲)، کتاب التاج فی سیرة انوشروان (کتابی از خسرو انوشروان پادشاه ساسانی در سرگذشت و شرح کارهای خودش)، الدراسات الادبیة، السنة الثالثة، العدد ۴، صص ۳۴۵ تا ۳۷۸
ـ مختاری، محمد (۱۳۷۷)، تمرین مدارا، تهران: نشر ویستار
ـ مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین (۱۳۷۴)، مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، جلد اول، چاپ پنجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
ـ مهر، فرهنگ (۱۳۷۴)، دیدی نو از دینی کهن (فلسفۀ زرتشت)، [ویرایش ۲]، تهران: جامی
ـ مینوی خرد (۱۳۵۴)، ترجمۀ احمد تفضلی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران
ـ ناس، جان (۱۳۵۴)، تاریخ جامع ادیان، ترجمۀ علی اصغر حکمت، چاپ سوم، تهران: انتشارات فیروز
ـ نامۀ تنسر به گشنسب (۱۳۵۴)، تصحیح مجتبی مینوی، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی
ـ نصرالله منشی، ابوالمعالی [مترجم] (۱۳۸۸)، کلیله و دمنه، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی، تهران: نشر ثالث
ـ نیبرگ، هنریک ساموئل (۱۳۸۲)، دینهای ایران باستان، ترجمۀ سیفالدین نجمآبادی، کرمان: دانشگاه شهید باهنر کرمان
ـ هینلز، جان (۱۳۶۸)، شناخت اساطیر ایران، ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: نشر چشمه | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 719 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 357 |