آیا علوم انسانی را میتوان به‌مثابۀ تکنولوژی فهم کرد؟ معرفی و ارزیابی کتاب علوم انسانی به‌مثابۀ تکنولوژی | ||
| پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی | ||
| دوره 21، شماره 7 - شماره پیاپی 95، مهر 1400، صفحه 361-386 اصل مقاله (326.38 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/crtls.2021.36709.2263 | ||
| نویسنده | ||
| سید محمد تقی موحد ابطحی* | ||
| استادیار گروه فلسفۀ علم، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| در سال‌‌های اخیر موضوعاتی مانند مطالعات فلسفی، تاریخی، جامعه‌‌شناختی دربارۀ علم، علوم انسانی، و تکنولوژی و نقش آن‌ها در فرایند توسعه و پیشرفت کشور با استقبال بسیاری هم‌راه شده است. بحث فلسفی دربارۀ نسبت علم و تکنولوژی و به‌خصوص علوم انسانی و سیاست‌گذاری‌ها، برنامه‌‌ها، و نهادها به‌عنوان تکنولوژی‌‌های نرم/ انسانی/ اجتماعی می‌‌تواند ما را در چگونگی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی بهینۀ علمی و فناوری در عالم انسانی و اجتماعی یاری دهد. کتاب علوم انسانی به‌مثابۀ تکنولوژی می‌‌کوشد به این پرسش اساسی پاسخ دهد که آیا علوم انسانی را میتوان به‌مثابۀ تکنولوژی فهم کرد؟ و از این فهم در سیاست‌گذاری علوم انسانی و تکنولوژی‌‌های انسانی و اجتماعی بهره برد؟ و این بحث را با انجام مطالعاتی موردی در عرصۀ فناوری‌‌های اطلاعاتی و فقه، با بهره‌‌گیری از رویکرد عقلانیت نقاد، به‌شکل ملموسی شرح و بسط می‌‌دهد. در این مقاله، پس از معرفی کتاب، ملاحظاتی انتقادی درمورد برخی از مدعیات اصلی کتاب مطرح می‌‌شود، به‌ویژه این دیدگاه که فقه را باید به‌مثابۀ تکنولوژی فهم کرد. در پایان پیش‌نهاداتی برای اصلاح و تکمیل این کتاب و تبدیل آن به کتابی درسی ارائه می‌‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| علوم انسانی؛ تکنولوژی؛ عقلانیت نقاد؛ نیهیلیسم؛ فقه | ||
| مراجع | ||
|
پایا، علی (1391)، «تکنولوژی دینی، چیستی و امکان تحقق»، روششناسی علوم انسانی، س 18، ش 4 (73).
پایا، علی (1394)، «فقیه به‌مثابۀ یک مهندس: یک ارزیابی نقادانه از جایگاه معرفت‌شناسانۀ فقه»، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، س 19، ش 63.
پایا، علی (1395)، «چگونه میتوان کارایی علوم انسانی را افزایش داد؟ بحثی در امکان‌پذیری و راه‌کارهای عملی»، روششناسی علوم انسانی، س 22، ش 1.
پایا، علی (1398)، «وبر و پوپر و روششناسی علوم اجتماعی: یک مقایسه از منظر عقلانیت نقاد»، جامعه‌شناسی ایران، س 20، ش 2.
پایا، علی و رضا کلانتری‌نژاد (1389)، «ارزیابی فلسفی و دلالت‌های سیاست‌گذارانۀ تأثیرات چهارمین موج توسعۀ علمی و فناورانه بر فرهنگ و جامعه: ملاحظاتی از دیدگاه عقلانیت نقاد»، سیاست علم و فناوری، دورۀ 2، ش 4.
حسنی، سیدحمیدرضا و دیگران (1387)، علم دینی، دیدگاهها، و ملاحظات، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
خراسانی، محمد کاظم (1409)، کفایه‌الاصول، ج 1، قم: مؤسسۀ آل‌البیت (ع) لاحیاء التراث.
خمینی، سیدروح‌الله (1367)، تهذیب الاصول، تحقیق جعفر سبحانی، قم: چاپ قدس.
محمدی، علی‌رضا و علی پایا (1398)، «شباهت‌ها و تفاوت‌‌های مکتب عقلانیت انتقادی پوپری و رئالیسم انتقادی باسکار در مفهوم علیت»، ذهن، ش 80.
ملکیان، مصطفی (1387)، «پیش‌فرض‌‌های بازسازی اسلامی علوم انسانی»، در: مجموعه مقالات علم دینی دیدگاهها و ملاحظات، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
منصوری، علی‌رضا (1396)، «نقد رویکرد هوسرلی به معرفت از دیدگاه عقلانیت نقاد»، روششناسی علوم انسانی، س 23، ش 91.
منصوری، علی‌رضا (1397)، «ارزش اخلاقی صدق؛ بازسازی کانت از منظر عقلانیت نقاد»، تأملات فلسفی، س 8، ش 21.
منصوری، علی‌رضا و علی پایا (1400)، علوم انسانی به‌مثابۀ تکنولوژی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
منصوری، علی‌رضا و مصطفی شعبانی (1399)، «ارزیابی رویکرد ریچار رورتی به معرفت‌شناسی براساس آموزه‌‌های عقلانیت نقاد»، پژوهش‌‌های فلسفی ـ کلامی، س 22، ش 4.
موحد ابطحی، سیدمحمدتقی و محسن دنیوی (1391)، «تکنولوژی و فرهنگ، بررسی تطبیقی دیدگاه پایا و میرباقری»، روششناسی علوم انسانی، ش 73.
یزدانی، هما و علی پایا (1399)، «تأثیر گناه بر معرفت علمی؛ بررسی موردی دیدگاه استفان مورونی از منظر عقلانیت نقاد»، فلسفۀ علم، س 10، ش 2.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 490 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 400 |
||