نقش و جایگاه رکن سپاه در ایران ( مطالعه ای بر آداب نامه ها و متون تاریخی شش قرن اول هجری) | ||
جستارهای تاریخی | ||
دوره 11، شماره 2، بهمن 1399، صفحه 1-31 اصل مقاله (265.12 K) | ||
نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/hcs.2021.6754 | ||
نویسنده | ||
پروین ترکمنی آذر | ||
استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
چکیده | ||
جنگ پدیده ای است که حکومتها به عنوان راه حلی برای رسیدن به امنیت و استقلال و توسعه و در نهایت حفظ و بقای حکومت در پیش می گیرند. هر چند امنیت از دو طریق دیپلماسی و نظامی تأمین می شود، ولی حکومتهای دوره مورد بحث( شش قرن اول) معمولا برای رفع تهدیدهای خارجی و داخلی، راه نظامی را برمی گزیدند. رویدادهای تاریخی، هجوم اقوام عرب و ترک به ایران و ناامنی های ناشی از آن موجب شده بود تا تفکر جامعه ایران برای اصل امنیت، جایگاه خاصی در نظر بگیرد. بدین ترتیب در میان ارکان سه گانه- سپاه و رعیت و خزانه-، اهمیت رکن سپاه بارزتر می شد. پژوهش حاضر در صدد است تا جایگاه سپاه و سپاهیان در ایران شش قرن اول را با مطالعه و تأمل در آداب نامه ها و متون تاریخی دریابد. روش پژوهش، توصیفی و تحلیلی است و نوشتاری مستند. نتیجه پژوهش بیانگر آن است که پادشاهان و حکمرانان برای گردآوری و تنظیم و ترتیب سپاهیان نیاز به دانش و درایت دارند، زیرا با گذشت زمان و پیشرفت دانش و تکنولوژی نهایتا ابزار فیزیکی جنگ مدرنتر شده و میدان جنگ تغییر می کند، ولی حکومتها برای رسیدن به اهداف مادی، معنوی یا انسانی همچنان با نیروی نظامی می جنگند. ضرورت آگاهی با فن و مهارت سپاهداری، شناخت راهکارهای تجربه شده و رعایت قواعد و ضوابط در زمینه چگونگی گزینش سپاهیان، رعایت ترکیب جمعیتی آنان و دقت در جزئیات، آراستگی و نظم و تجهیزات، مهارتهایی است که دانستن آن در همه زمانها و مکانها ضروری می نماید. | ||
کلیدواژهها | ||
کلید واژه: رکن سپاه؛ ایران شش قرن اول هجری؛ معیارهای گزینش سپاه؛ ترکیب جمعیتی سپاه؛ ساختار سپاه | ||
مراجع | ||
کتابنامه ابن اثیر، عزالدین ابی الحسن...،( 1399ق/ 1979م)، الکامل فی التاریخ، ، ج8، بیروت: دار صادر. ابن اسفندیار، بهاء الدین محمد بن حسن،(1320)، تاریخ طبرستان، ج1، تصحیح عباس اقبال، به اهتمام محمد رمضانی، تهران: کتابخانه خاور. ابن بلخی،(1343)، فارسنامه، به کوشش علی نقی بهروزی، شیراز، اتحادیه مطبوعاتی فارس. ابن جوزی، ابی الفرج عبدالرحمان بن علی،(1415ق) المنتظم فی تواریخ الملوک و الامم، ج9، بیروت: دارالفکر ابن خلدون، عبدالرحمان،( 1375)، مقدمه، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران: علمی و فرهنگی. افتخاری، اصغر،( تابستان 1377)،« امنیت ملی: رهیافتها و آثار»، مطالعات راهبردی، دوره1، ش2، صص27-69. افضل الدین کرمانی، احمد بن حامد،( 1339)، عقد العلی للموقف الاعلی، تهران: چاپخانه خاور. بوزان، باری،( پائیز1379)،« آشنایی با مکتب کپنهاک در حوزه مطالعات امنیتی»، مطالعات راهبردی، سال سوم، ش3، ، شماره مسلسل 9، صص9-15 --------،( پائیز و زمستان1380)،« امنیت، کشور،نظم نوین جهانی و فراسوی آن»، ترجمه احمد پارسا پور، فرهنگ و اندیشه، سال اول، ش3 و 4، ضض85-110 بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین،(1378)، تاریخ بیهقی،3ج، بکوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: مهتاب- زریاب. پراپ، ولادیمیر،(1371)، ریشه های تاریخی قصه های پریان، ترجمه فریدون بدره ای، تهران: توس تاریخ سیستان،( 1366)، تحقیق ملک الشعرای بهار، تهران: کلاله خاور، چ2، جرفاذقانی، ابوالشرف ناصح بن ظفر،( 1345)، ترجمه تاریخ یمینی، به انضمام خاتمه یمینی یا حوادث ایام، به اهتمام جعفر شعار، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود،( 1364)، اخبارالطوال، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران: نشر نی. راوندی، محمد بن علی بن سلیمان،(1333)، راحه الصدور و آیه السرور: در تاریخ آل سلجوق، به سعی و تصحیح محمد اقبال، حواشی و فهارس مجتبی مینوی، اصفهان: تایید و تهران: امیر کبیر. الروذراوری، ابی شجاع ظهیرالدین محمد بن حسین،( 1334ق/1916م)، ذیل کتاب تجارب الامم( وتلیه قطعه من تاریخ هلال صابی)، جزء دوم، مقابله و تصحیح ه. ف. آمدروز، مصر: مطبعه التمدن الصناعیه. زرین کوب، عبدالحسین،( 1363)، جستجو در تصوف ایران، تهران: امیرکبیر. زیدان، جرجی،( 1333)، تاریخ تمدن اسلامی، ج5، ترجمه علی جواهر کلام، تهران: امیرکبیر. طبری، ابوجعفر محمد بن جریر،( بی تا)، تاریخ الامم و الملوک، ج8، بیروت: دار سویدان عنصرالمعالی، کاوس بن اسکندر بن قابوس شمس المعالی،( 1285ق)، قابوس نامه، دیباچه رضا قلیخان امیرالشعرا( هدایت)، طهران: کارخانه آقا میر باقر طهرانی. غزالی طوسی، محمد بن محمد بن محمد، (1351)، نصیحه الملوک، با تصحیح و حواشی و تعلیقات و مقدمه جلال الدین همایی، تهران: انجمن آثار ملی. فرامرز بن خداداد بن عبدالله،( 1348)، سمک عیار، ج3، ترجمه از ترکی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران. فخر مدبر، محمد بن منصور بن سعید ملقب به مبارکشاه،( 1346)، الحرب و الشجاعه، تصحیح و اهتمام احمد سهیلی خوانساری، تهران: اقبال. گردیزی، ابوسعید عبدالحی بن الضحاک بن محمود،( 1347)، به مقابله و تصحیح و تحشیه و تعلیق عبدالحی حبیبی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران. ماوردی، علی بن محمد بن حبیب،(1383)، آئین حکمرانی، ترجمه و تحقیق حسین صابری، تهران: علمی و فرهنگی مستوفی قزوینی، حمدالله بن ابی بکر ،( 1364)، تاریخ گزیده، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: امیر کبیر. مسعودی، علی بن حسین،( 1360)، مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمه ابوالقاسم پاینده، 2ج، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. مسکویه رازی، ابوعلی،( 1369)، تجارب الامم، ج1، ترجمه ابوالقاسم امامی، تهران: سروش. --------------،( 1376)، تجارب الامم، ج6، ترجمه علینقی منزوی، تهران: طوس. مکیاولی،( 1327)، شهریار، ترجمه محمود محمود، تهران: چاپ خودکار ایران. ملک شاه حسین ملک غیاث الدین محمد بن شاه محمود سیستانی،(1344)، احیاء الملوک، به اهتمام منوچهر ستوده، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. نرشخی، ابوبکر محمد بن جعفر،(1363)، تاریخ بخارا، ترجمه ابونصر احمد بن محمد بن نصر القباوی، تلخیص محمد بن زفر بن عمر، تحقیق محمد تقی مدرس رضوی، تهران: توس، چ3. نظام الملک، حسن بن علی بن اسحاق طوسی،(1320)، سیاست نامه، تصحیح عباس اقبال، تهران: چاپخانه مجلس. نیشابوری، ظهیرالدین،( 1332)، سلجوقنامه، با ذیل سلجوقنامه، ابوحامد محمد بن ابراهیم، تهران: کلاله خاور. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 471 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 327 |