رویکرد نجومی - کیهانی ملاجلال در تاریخنگاری تاریخعباسی | ||
| جستارهای تاریخی | ||
| دوره 11، شماره 2، بهمن 1399، صفحه 1-32 اصل مقاله (229.36 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/hcs.2021.6595 | ||
| نویسندگان | ||
| حشمت عزیزی فر1؛ مسلم سلیمانی یان* 2؛ سیاوش یاری3 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه ایلام | ||
| 2استادیار گروه‌تاریخ،دانشکده ادبیات، دانشگاه‌ایلام، ایران،ایلام | ||
| 3دانشیار گروه‌تاریخ دانشکده ادبیات، دانشگاه‌ایلام، ایران،ایلام | ||
| چکیده | ||
| یکی از مورخان عصر صفوی که تاریخنگری و تاریخنگاری وی مبتنی بر معرفت شناسی پیشینی و رویکردهای کیهانی و نجومی بوده ، ملا جلال الدین منجم یزدی است. اهمیت بررسی این رویکردها در تاریخنگارانهی ملاجلالمنجمیزدی در تاریخعباسی(روزنامه ملاجلال) از آنجاست که با ابتنا بر آن ، عرصه ای مهم (از حیاتفرهنگی ایران و خصوصاً عصرصفوی(1135– 905هـ) ایضاح می شود. بر ایناساس میتوان گفت در تاریخعباسی(روزنامهملاجلال)مولفههای مقبولیتبخش و مشروعیتساز برپایه تبیینهایکیهانی و نجومی و همچنین تفکرات اعتقادی و مذهبی صورت میپذیرد که این اثر را از دیگر آثار پیشین تاریخ ایران و دوره عصرصفوی متمایز کرده است.بر این اساس نویسندهگان کوشیدهاند که چگونگی رابطه فاکتهایتاریخی با ستارهشناسی، نجوم و کیهان و اندیشه های اعتقادی در بینش تاریخنگارانهی ملاجلال در تاریخعباسی را با رویکرد توصیفی-تحلیلی مورد واکاوی قرار دهد. یافته های تحقیق نشان می دهد گرچه اندیشه تاریخنگری ملاجلال در تاریخعباسی همچون سایر منابع عصرصفوی، برگرفته از رهیافتهای فکری اسلام، تشیع و صوفیگری بوده که تاریخنویسی وی را در قالب تاریخنویسی دینی در آورده است اما وی تحت تأثیر معرفتپیشینی خود که مبتنی بر حرفه منجمی بوده است ، به پیوند تاریخ با ستارهشناسی و تنجیم دست یازیده است که برآیند آن در مؤلفههایی همچون مشروعیتبخشی به شاهصفوی براساس نجوم، استفاده از قران به مثابه مدخل، ترسیم تاریخخطی، موعودگرایی، تقدیرگرایی و مشیتگرایی و لزوم رعایت ساعات سعد و نحس متبلور شده است.بنابراین رابطه اندیشههای اعتقادی و رویکردهای نجومی در اندیشه تاریخنگاری ملاجلال در تاریخ عباسی، رابطهای دوسویه و متقابل بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واژگان‌کلیدی: ملاجلال؛ تاریخعباسی؛ صفویه؛ تاریخنگری؛ ستارهشناسی؛ تنجیم | ||
| مراجع | ||
|
آرام، محمدباقر(1386)، اندیشه تاریخنگاری عصرصفوی، تهران، امیرکبیر . بلخی، ابومعشر(بیتا)، احکام قرانات ابومعشربلخی، مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، نسخهخطیش 5/3395. بیرونی، ابوریحان(1318-1316)، التفهیم لاوائل الصناعهالتنجیم، با تصحیح و مقدمه و شرح و حواشی جلالالدین همایی، تهران، مجلس . خوانساری، احمدسهیلی(1355)،«جلالالدین محمد منجمیزدی»، مجله هنر و مردم، دوره14، ش167، صص324-315. رشتی، علیاصغر مصدق(1379)،«خاندان منجمیزدی و تاریخنگاری دوره صفوی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا،آبان و آذر، صص7-4. سانگیت، بورلی(1379)، تاریخ چیست و چرا، ترجمه رویا منجم، تهران، انتشارات نگاه سبز. سلیم، غلامرضا(1344)، «تاریخ ملاجلال منجم»، مجله راهنمای کتاب، سالهشتم، زمستان، صص15-7. فیاضانوش و دیگران(1395)، تاریخنگاری و تاریخنگری خاندان منجّمیزدی، دوفصلنامة علمی-پژوهشی تاریخنگری و تاریخنگاری دانشگاهالزهرا(س) سال بیست و ششم، دورةجدید، شمارة 18،پیاپی 103 ،صص89-110 کوئین، شعلهآلیسا(1387)،تاریخنویسی در روزگار فرمانروایی شاهعباس صفوی، اندیشه،گرتهبرداری و مشروعیت در متون تاریخی عهدصفویه،ترجمه منصورصفتگل، تهران، دانشگاه تهران. کوئین، شعلهآلیسا(1392)،«تاریخنگاری دوره صفویه»، ترجمه خسرو خواجهنورى، پیامبهارستان، د2، س6،ش 21، صص381-370. گنابادی، ملامظفر(بیتا)،تنبیهاتالمنجمین، مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، تهران، نسخهخطی3107. معین، محمد(1391)، فرهنگفارسی، ج2، تهران، انتشارات امیرکبیر. منجمیزدی، ملاجلال(1366)، تاریخعباسی(روزنامه ملاجلال)، به کوشش سیفالله وحیدنیا، تهران، انتشارات وحید. منجمیزدی، ملاجلالالدین(بیتا)، تاریخعباسی، نسخه شماره310/ ف، تهران، کتابخانهملی. منجمیزدی، ملاجلالالدین(بیتا)، تحفهخانی(تحفهالمنجمین)، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، نسخهخطی شف3017/3. منجمیزدی، ملاکمال(بیتا)، زبدهالتواریخ، نسخهخطی شماره 14135، تهران،کتابخانه مجلس شورایاسلامی منشیترکمان، اسکندربیگ(1350)، عالمآرای عباسی، ج2، تهران، امیرکبیر. میرزارفیعا(1385)، دستورالملوک، به کوشش و تصحیح محمداسماعیل مارچینکوفسکی، ترجمه علیکُردآبادی، با مقدمه منصورصفتگُل، تهران، مرکز اسناد و تاریخدیپلماسی. میرزاسمیعا(1368)، تذکرهالملوک (با تعلیقاتمینورسکی)، ترجمه مسعود رجبنیا، با حواشی و فهارس و مقدمه و امعان نظر محمددبیرسیاقی، تهران، امیرکبیر. نصر، سیدحسین(1342) نظر متفکران اسلامی درباره طبیعت، تهران، انتشارات دانشگاه تهران نصرآبادی، میرزامحمدطاهر(1361)، تذکرهنصرآبادی، تهران، انتشارات فروغی. وان در واردن، ب.ل. وکندی ، ا، س(1376)،«سال عالم پارسیان»، مجلهفرهنگ، ش20 و 21، صص188- | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 560 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 344 |
||