تحلیل شخصیت رستم و اسفندیار بر اساس عنصر کشمکش | ||
| کهننامه ادب پارسی | ||
| مقاله 10، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 34، مرداد 1401، صفحه 283-317 اصل مقاله (331.06 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/cpl.2021.6519 | ||
| نویسندگان | ||
| زهرا روحانی راوری1؛ حسینعلی قبادی* 2؛ سعید بزرگ بیگدلی3؛ مصطفی موسوی4 | ||
| 1دانشجوی دکترا دانشگاه تربیت مدرس | ||
| 2استاد دانشگاه تربیت مدرس | ||
| 3دانشیار دانشگاه تربیت مدرس | ||
| 4هیات علمی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| شاهنامهی فردوسی یکی از برجستهترین متون کهن در ژانر داستان است که پس از گذشت قرنها با اسلوب داستاننویسی مدرن مطابقت میکند. داستان رستم و اسفندیار از فنّیترین داستانها از حیث پیرنگ، شخصیتپردازی و گفتگو است. محبوبیت این داستان بهگونهای است که همهی فارسیزبانان دو شخصیت اصلی داستان را میشناسد. در این پژوهش تلاش شده است تا دلایل محبوبیت و ماندگاری این دو شخصیت و ویژگیهای اخلاقی آنان با تکیه بر گفتگوها و کشمکشهایشان تبیین و تحلیل شود. یکی از دلایل موفقیت فردوسی در شخصیتپردازی رستم و اسفندیار، ظرفیت بالایی است که این داستان از حیث عنصر گفتگو دارد. کثرت گفتگو فرصت بیشتری را برای پرداختن به دغدغهها، کشمکشها و روحیات در اختیار داستانپرداز قرار میدهد و به او کمک میکند تا از لایههای پنهان شخصیتها پرده بر دارد. با مطالعهی داستان رستم و اسفندیار مشخص میشود که بخش محدودی از داستان به کشمکش جسمانی اختصاص دارد و کشمکشهای درونی (عاطفی،ذهنی و اخلاقی) در قالب گفتگو و تکگویی نقش گستردهتری را ایفا میکنند. در تحلیل دو شخصیت اصلی نیز دیده میشود که اسفندیار کشمکشهای فراوانی با دوست و دشمن دارد و علاوه بر کشمکشهای بیرونی، وی دچار کشمکش درونی است اما تنها کشمکش حقیقی رستم در این داستان، با اسفندیار است. در انتها ویژگیهای کشمکش نمایشی به عنوان خلاقانهترین نوع کشمکش در این مقاله معرفی شده است. بدینگونه که شاعر برای برجستهسازی و عینیت بخشیدن به تقابل و کشمکش میان شخصیتها، کشمکش زبانی و جسمی (دیالوگ و اکشن) را با یکدیگر همراه میکند. این همراهی و ملازمت میان گفتگو و عمل موجب جذابیت و تأثیرگذاری بیشتر بر مخاطب میشود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کشمکش؛ پیرنگ؛ رستم و اسفندیار؛ گفتوگو؛ کشمکش نمایشی | ||
| مراجع | ||
|
- اسلامی ندوشن، محمدعلی (1386)، داستان داستانها (رستم و اسفندیار در شاهنامه)؛ تهران: شرکت سهامی انتشار.
- اولیایی نیا، هلن (1379)، داستان کوتاه در آیینهی نقد؛ تهران: فردا.
- بابک، حسن (1353)، مجموعه سخنرانیهای سومین دورهی جلسات دربارهی شاهنامهی فردوسی؛ چاپ اول، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و هنر.
- پک، جان (1366)، شیوهی تحلیل رمان؛ ترجمه احمد صدارتی، تهران: مرکز.
- حمیدیان، سعید (1383)، درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی؛ ج2، تهران: ناهید.
- حنیف، محمد (1384)، قابلیتهای نمایشی شاهنامه؛ تهران: سروش و مرکز تحقیقات مطالعات و سنجش برنامهای.
- حنیف، محمد (1380)، «مقایسه جنبههای دراماتیک داستانهای پهلوانی شاهنامه»؛ ادبیات داستانی، شماره54.
- حیاتی، زهرا (1392)، «بررسی دلالتهای ضمنی گفتوگو در داستان رستم و اسفندیار از دیدگاه علم معانی»؛ کهننامه ادب پارسی، دوره 4، شماره 2.
- داد، سیما (1390)، فرهنگ اصطلاحات ادبی؛ چاپ پنجم، تهران: انتشارات مروارید.
- زارعی، فخری (1396)، «بررسی تطبیقی عنصر داستانی کشمکش و مکانیسمهای دفاعی فروید در داستان فرود شاهنامه»؛ کاظم موسوی، غلامحسین مددی، فنون ادبی، سال نهم، شماره4.
- ستوده، غلامرضا (1369)، «نمیرم از این پس که من زندهام»، در: مجموعه مقالات کنگرهی جهانی بزرگداشت فردوسی؛ دانشگاه تهران.
- فردوسی، ابوالقاسم (1388)، شاهنامه؛ به کوشش سعید حمیدیان، ج6، تهران: قطره.
- محبتی، مهدی (1381)، پهلوان در بن بست؛ تهران: سخن.
- مسکوب، شاهرخ (1342)، مقدمهای بر رستم و اسفندیار؛ تهران: امیرکبیر.
- میرصادقی، جمال (1380)، عناصرداستان، تهران: سخن.
- قادری، نصرالله (1380)، آناتومی ساختار درام؛ چاپ اول، کتاب نیستان.
-لاج، دیوید (1394)، هنر داستان نویسی؛ ترجمه رضا رضایی، چاپ چهارم، تهران: نشر نی.
- یغمایی، حبیب (1349)، فردوسی و شاهنامهی او؛ تهران: سلسله انتشارات انجمن آثار ملی.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 752 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 278 |
||