فقدان نگارش و نگرش صحیح نقادانه در تقریر اصول نحوی نقد فرم و محتوا در کتاب ثورة نحویة فی هیئة تعلیقة استدلالیة علی مغنی الأدیب (انقلابی نحوی برمبنای ارائۀ رویکردی استدلالی به کتاب مغنی الأدیب) | ||
| پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی | ||
| دوره 21، شماره 2 - شماره پیاپی 90، اردیبهشت 1400، صفحه 229-252 اصل مقاله (269.05 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/crtls.2021.31751.1906 | ||
| نویسنده | ||
| مالک عبدی* | ||
| استادیار گروه زبان و ادبیات عرب، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران | ||
| چکیده | ||
| نقد به‌مثابۀ فرایند جراحی متون ادبی درصدد پی‌جویی و رصدِ گرانیگاه‌های ضعف آثار علمی و به‌دنبال آن برجسته‌‌سازی نقاط قوت و ابراز وجوه ایجابی آن و درنهایت تضمین سلامت فرمی و محتوایی آثار علمی است. چنان‌که از معانی نقد در لغتِ عرب دانه‌برداشتنِ پرنده و منقارزدن او برای برداشتن دانههای سالم و کنارنهادن دانههای معیوب و فاسد است، دانش نحو نیز به‌عنوان یکی از مفاتیح مهم علوم زبانی سلاح راه‌بردی کاوش‌گران متون ادبی و همواره مطمح‌نظر اندیشمندان برای ارائۀ نقد و نگارش درباب تصنیفات علمی بوده است. کتاب موردنقد تلاشی است برای مستدل‌‌سازی برخی عناوین نحوی مطرح‌‌شده در کتاب مغنی الأدیب که خود نسخة نونگاشته‌ای از مغنی اللبیب ابن‌هشام انصاری است. این پژوهش برمبنای روش توصیفی ـ تحلیلی صورت گرفته و نتایج آن حاکی از آن است که تقریباً اثری از نوگرایی در استدلال و ارائۀ رویکردی اجتهادی متقن و اقناعی در اثر یادشده به‌چشم نمی‌‌خورد. تقریراتی که وی تحت عنوان «انقلاب نحوی» از آن یاد کرده عموماً یا عاری از صحت بوده یا نقل و جانب‌داری از یکی از آرای مشهور پیشینیان آن هم بدون ذکر رأی آن‌هاست یا انتساب برخی از این آرا به خود تحت عنوان استدلال جدید و ابداع نحوی نویسنده است. ریتم کتاب نیز کند، یک‌نواخت، و ملال‌‌آور است و جلوة جاذبی از لحاظ نگارش و پردازش شکلی ندارد. کتاب ثورة نحویة عموماً یک اثر شبه‌‌علمیِ غیرمستند و بدون پشتوانه‌‌سازی است که کاملاً از نظام ارجاع و احاله به‌دور بوده و درواقع نسخة ناپایدار و ضعیف‌شده‌ای از منابع مهم موجود در این زمینه است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نگرش نقادانه؛ استدلال نحوی؛ نقد بلاغی؛ کتاب ثورة نقدیة | ||
| مراجع | ||
|
ابراهیم، مصطفی و آخرون (1989)، المعجم الوسیط، الجزء الأوّل و الثانی، اسطنبول: دار الدّعوة.
ابن‌‌‌جنّی (1952)، الخصائص، بتحقیق محمد علی النجار، القاهرة: دارا لکتب المصریة.
ابن‌عاشور (1984)، تفسیر التحریر و التنویر، المجلد 10، تونس: الدار التونسیة للنشر.
ابن‌عقیل (1980)، شرح ابن‌عقیی علی ألفیة ابن‌مالک، الجزء الأوّل، القاهرة: دار التّراث.
ابن‌منظور الإفریقی (2005)، لسان العرب، الجزء الرابع، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
ابن‌هشام الأنصاری (1964)، مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب، بتحقیق الدکتور مازن المبارک و محمد علی حمدالله، مراجعة سعید الأفغانی، دمشق: دار الفکر.
الجلاصی، بثینة (1971)، القیاس أصلًا من أصول الفقه، لبنان: دار الکتب العلمیة.
الجوهری، اسماعیل‌بن حمّاد (2008)، الصّحاح، اعتنی به خلیل مأمون شیحا، لبنان: دار المعرفة.
حاجی علی، حمید (1384)، ثورة نحویة فی هیئة تعلیقة استدلالیة علی مغنی الأدیب، قم: تشیّع.
الخطیب القزوینی (2003)، الإیضاح فی علوم البلاغة، وضع حواشیه ابراهیم شمس الدین، لبنان: دار الکتب العلمیة.
الزّمخشری (2008)، تفسیر الکشّاف، ضبط و توثیق أبی عبدالله الدانی، المجلّد الثانی، لبنان: دار الکتاب العربی.
السّکّاکی (1987)، مفتاح العلوم، ضبط و تعلیق نعیم زرزور، لبنان: دار الکتب العلمیة.
السّمین الحلبی (بی‌تا)، الدّر المصون فی علوم الکتاب المکنون، تحقیق الدکتور أحمد محمّد الخرّاط، الجزء 4، دمشق: دار القلم.
سیبویه (1992)، الکتاب، تحقیق و شرح عبدالسلام هرون، الجزء الثالث، القاهرة: مکتبة الخانجی.
الطنطاوی، محمد (1995)، نشأة النحو و تاریخ أشهر النّحاة، مصر: دار المعارف.
عبدالقاهر الجرجانی (2001)، دلائل الإعجاز، علّق علیه السید محمد رشید رضا، بیروت: دار المعرفة.
علاء‌الدین محمود (2019):
الغلایینی، الشیخ مصطفی (بی‌تا)، جامع الدروس العربیة، راجعه و نقّحه الدکتور عبد المنعم خفاجة، الجزء الثانی، صیدا ـ بیروت: منشورات المکتبة العصریّة.
الفخر الرازی، محمدبن عمر (1981)، التفسیر الکبیر، ج 7 و 12 و 22، بیروت: دار الفکر.
فضایلی، حبیب‌الله (1362ش)، اطلس خط، اصفهان: مشعل اصفهانی.
القلقشندی، ابوالعباس احمد (1922)، صبح الأعشی فی کتابة الانشا، القاهرة: دار الکتب المصریة.
القوجوی، محمدبن مصطفی (1995)، شرح قواعد الإعراب لابن‌‌هشام، دراسة و تحقیق اسماعیل اسماعیل مروة، بیروت: دار الفکر المعاصر؛ دمشق: دار الفکر.
القونوی الحنفی، عصام الدین سماعیل‌بن محمد (2001)، حاشیة القونوی علی تفسیر الإمام البیضاوی، ضبطه و صحّحه و خرّج آیاته عبدالله محمود محمّد عمر، الجزء 12، بیروت: دار الکتب العلمیة.
مختار عمر، احمد (1997)، اللغة و اللون، القاهرة: عالم الکتب للنشر و التوزیع.
مقدس اردبیلی، احمدبن محمد (بی‌تا)، زبدة البیان فی أحکام القرآن، طهران: مکتبة مرتضوی.
مکارم شیرازی، ناصر (1387)، تفسیر نمونه، ج 4، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
منشی قمی، احمدبن حسین (1359ش)، گلستان هنر، تصحیح احمد سهیلی خوانساری، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
الهاشمی، احمد (بی‌تا)، جواهر البلاغة، ضبط و تدقیق و توثیق د. یوسف الصّمیلی، صیدا ـ بیروت: المکتبة العصریّة.
Graves, Mitland (1951), The Art of Color and Design, Second Edition, U.S.A.
Luscher, Max (1978), The Luscher Colour Test, Ian A. Scott (ed. and trans.), Pan Books. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 446 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 324 |
||