تحلیل نمود نحویِ روایت در خسرو و شیرینِ نظامی، مجنون و لیلیِ دهلوی و نل و دمنِ فیضی براساس نظریۀ تودوروف. | ||
| کهن‌نامه ادب پارسی | ||
| مقاله 11، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 34، مرداد 1401، صفحه 319-349 اصل مقاله (310.98 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/cpl.2022.6099 | ||
| نویسندگان | ||
| پیمان ریحانی نیا1؛ الیاس نورایی* 2؛ غلامرضا سالمیان2 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی | ||
| 2دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی | ||
| چکیده | ||
| بررسی نمود نحوی در روایتشناسی ساختارگرا بویژه در نظریۀ تودوروف جایگاهی ویژه دارد. در نمود نحوی، پیریزیِ کوچکترین واحدِ روایی یعنی: گزاره و انواع آن، پیرفت(سطح بالاتر از گزاره) و متن(نحوۀ ترکیب پیرفتها) مورد بررسی، تجزیه و تحلیل قرار میگیرد. در این پژوهش تلاش شده است تا با استفاده از این الگویِ نحوی، ساختار روایتهای خسرو و شیرین، مجنون و لیلی نل و دمن مورد بررسی قرارگیرد.بررسی سطوح مختلف نحوِ روایت؛ از گزاره تا متن نشان میدهد که ارتباط مستقیمی بین نحو روایت و چگونگی ارائۀ روایت وجود دارد؛ غلبۀ گزارههای وصفی، ایستایی و بسامد گزارههای فعلی، کنش و پویایی رویدادها و شخصیتها را منعکس میکنند. در تمامی روایتهای مورد بررسی در این پژوهش یک کلان پیرفت متشکل از سه گزارۀ ایستا و دو گزارۀ پویا وجود دارد که گزارۀ چهارم آن، تمامی پیرفتهای بعد از خود را به شکل درونهای در خود جای داده است. درواقع تمامی حوادث و رویدادها و گزارههای این پیرفتها در نقش نیرویی که تلاش دارد با کنش خود تعادل را به ساحت داستان بازگرداند عمل میکنند. مطالعۀ ساختار پیرفتهای تشکیل دهندۀ متنِ روایتها نشان میدهد که در بیشترِ موارد، پیرفتها به گونۀ زنجیرهای با هم ترکیب شدهاند وحالتهای ترکیبیِ تناوبی و درونهای بسامد کمتری دارند. با توجّه به تأثیر مستقیمِ تعداد پیرفتهای هر روایت بر ساختار آن، روایتی که نظامی از خسرو و شیرین ارائه داده است به علّت تعداد بیشترِ پیرفتهای تشکیل دهندۀ آن و در نتیجه تعداد بیشترِ کنشهایی که اتّفاق میافتد، پیرنگی به مراتب قویتر و جذابیت بیشتری نسبت به سایر روایتهای مورد بررسی برای مخاطب ایجاد کرده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نمود نحوی؛ تزوتان تودوروف؛ خسرو و شیرین نظامی؛ مجنون و لیلی دهلوی؛ نل و دمن فیضی | ||
| مراجع | ||
|
آزاد،راضیه(1388).«روایتشناسی مقامات حمیدی براساس نظریۀ تودوروف»
. فصلنامۀپژوهشهای ادبی، سال هفتم، شماره 26.
ابراهیمیفخاری، محمدمهدی(1389).«تحلیل و بررسی نمود کلامی در داستان اول مثنوی معنوی»، مجلۀ نامۀ پارسی شماره 55.
احمدی، بابک (1375). از نشانههای تصویری تا متن، چاپ دوم، تهران: نشرمرکز.
احمدی، بابک (1370). ساختار و تأویل متن، چاپ اوّل، تهران: نشرمرکز.
احمدیان، مهرداد(1386). «روایتگری در تصویرسازی»، فصلنامۀ تخصصی اطلاع رسانی و نقد و بررسی کتاب (کتاب ماه ادبیات و کودک و نوجوان)، شماره 123.
اخوت، احمد (1371). دستور زبان داستان، چاپ اوّل، تهران: فردا.
برتنس، هانس (1384). مبانی نظریۀ ادبی، ترجمۀ محمدرضا قاسمی، چاپ اوّل، تهران: ماهی.
پارسا، سید احمد و یوسف طاهری(1391). «بررسی وجوه روایتی در حکایتهای مرزبان نامه براساس نطریۀ تودوروف»، مجلۀ متنشناسی ادب فارسی، شماره14.
پرینس، جرالد(1391). روایتشناسی: شکل و کارکرد روایت، ترجمۀ محمد شهبا، چاپ اوّل، تهران: مینوی خرد.
تایسن، لیس(1378). نظریههای نقد ادبی معاصر، ترجمۀ مازیار حسن زاده و فاطمه حسینی، چاپ اوّل، تهران: نگاه امروز.
تودوروف، تزوتان(1388). بوطیقای نثر: پژوهشی نو دربارۀ حکایت، ترجمۀ انوشیروان گنجیپور، چاپ دوم، تهران: افراز.
تودوروف، تزوتان(1382). بوطیقای ساختارگرا، ترجمۀ محمد نبوی، چاپ اوّل، تهران: آگه.
تودوروف، تزوتان(1377). منطق گفتگوی میخائیل باختین، ترجمه داریوش کریمی، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
تولان، مایکل(1383). درآمدی بر روایت، ترجمۀ ابوالفضل حرّی، چاپ اوّل، تهران: فارابی.
جواهری، سپیده و مهدی نیکمنش(1394). «نمود نحوی روایت در مصیبتنامه عطار نیشابوری»، شماره 31.
دهلوی، امیرخسرو(1362). مجنون و لیلی، تصحیح امیراحمد اشرفی، چاپ اوّل، تهران: شقایق.
رابرتز، جفری(1389). تاریخ و روایت، ترجمۀ جلال فرزانه دهکردی، چاپ اوّل، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
سلدن، رامان و ویدوسون، پیتر(1384). راهنمای نظریۀ ادبی معاصر، ترجمۀ عباس مخبر، چاپ سوم، تهران: طرح نو.
فلکی،محمود(1382). روایت داستان(تئوریهای پایهای داستان نویسی)، چاپ اوّل، تهران: بازتاب نگار.
فیضی، ابوالفیض بن مبارک(1382). نل و دمن، تصحیح علی آل داود، چاپ اوّل، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
کریمی، پرستو و امیر فتحی(1391). «تحلیل ساختاری طرح داستان کیومرث براساس الگوی تودوروف، برمون و گریماس». مجله مطالعات داستانی، سال اول، شماره 1.
گرین، کیت و جیل، لبیهان(1383). درسنامۀ نظریه و نقد ادبی، ترجمۀ ... پاینده، چاپ اوّل، تهران: روزگار.
لوته، یاکوب(1388). مقدمهای بر روایت در ادبیات و سینما، ترجمۀ امید نیکوفرجام، چاپ دوم، تهران: مینوی خرد.
مکاریک، ایرناریما(1384). دانشنامۀ نظریۀ ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، چاپ اوّل، تهران: آگه.
نظامی، الیاس بن یوسف(1378). خسرو و شیرین، تصحیح وحید دستگردی حسن، چاپ سوم، تهران: قطره.
وکیلیفرد، امیررضا و زهراسادات حسینی(1396).«درک متون کهن روایی فارسی با راهبرد نگاشت داستانی با تکیه بر کلیه و دمنه»، کهن نامه ادب پارسی، سال هشتم، شماره سوم.
هارلند، ریچارد(1381). درآمدی تاریخی بر نظریۀ ادبی از افلاطون تا بارت، ترجمۀ علی معصومی، ناهید اسلامی و غلامرضا امامی، چاپ اوّل، تهران: چشمه.
Baldick, chris(2004)The concise Oxford Dictionary of Literary Terms, Secend Edition,
ms, London & New Yourk. Oxford: Oxford University Press.
Branigan, Edward(1992) Narrative Comprehansion and Film. London, USA & Canada: Routledge.
Childs, Peter & Roger Fowler(1987), The Routledge Dictionary of Terms, London & New Yourk. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 745 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 253 |
||