مقایسۀ تطبیقی ساختار روایت معراج پیامبر (ص) در تفاسیر و معراجنامه‌های فارسی از معراجنامۀ ابن عباس تا معراجنامة ایلخانی | ||
| کهن‌نامه ادب پارسی | ||
| مقاله 11، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 32، شهریور 1400، صفحه 257-293 اصل مقاله (523.83 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/cpl.2021.5790 | ||
| نویسندگان | ||
| ناهیده کاظم زاده گنجی* 1؛ مریم حسینی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی گرایش عرفان در دانشگاه الزهرا | ||
| 2استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا(س) | ||
| چکیده | ||
| ازجمله روایت‌های داستان زندگی پیامبر اسلام (ص) که در قرآن و دیگر منابع و به نقل از راویان متعدد آورده شده، معراج آن حضرت است که در ادبیات فارسی و عربی و در منابع منظوم و منثور بسیار به آن ارجاع داده شده است. پرسش اصلی این پژوهش بررسی چگونگی روند تغییر عناصر ساختاری روایت معراج از حدیث‌الإسراء و المعراج ابن عباس تا معراجنامۀ ایلخانی است. اساس مطالعة حاضر در این مقاله کتاب حدیث‌الإسراء و المعراج ابن عباس نخستین معراجنامۀ مکتوب است که احتمالاً حدود قرن دوم هجری کتابت شده است. روایت معراج پس از ابن عباس در کتاب‌های تفسیری چون کتاب المعراج ابوالقاسم قشیری، تفسیر طبری، تاج‌التراجم، تفسیر سورآبادی، کشف‌الاسرار میبدی و روض‌الجنان رازی آمده است. در این مقاله روند تغییر داستان معراج را در مقایسه با یکدیگر و همچنین شباهت‌ها و تفاوت‌های این آثار را بررسی می‌کنیم تا میزان تأثیرپذیری و تأثیرگذاری‌های هر تفسیر از این روایت مشخص شود. در پایان مطالعه، کتاب معراجنامۀ ایلخانی، به‌منزلة تنها معراجنامۀ مستقل به زبان فارسی، به‌صورت تطبیقی با سایر آثار مقایسه می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسراء؛ معراج؛ معراجنامه؛ معراجنامۀ ایلخانی؛ تفسیر | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. (1376). ترجمه فولادوند، محمدمهدی تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی. ابن‌سینا، حسین با عبدالله، (1365) معراجنامه، به تصحیح نجیب مایل هروی، مشهد: آستان قدس رضوی. ابن عباس، عبدالله (1407 ه.ق). حدیث الإسراء و المعراج. دارالرائد العربی، بیروت: لبنان. الخزاعی النیشابوری، حسین بن علی بن محمد بن احمد (ابوالفتوح رازی) (1365). روض‌الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح. مجلد 4. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی. اسفراینی، ابوالمظفر شاهفوربن طاهر بن محمد (1374). تاج‌التراجم فی تفسیر القرآن الاعاجم (دوره 3 جلدی). تصحیح نجیب مایل هروی و علی‌اکبر الهی خراسانی. مجلد سوم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. القشیری، ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن. کتاب المعراج، اخراج و تحقیق علی حسن عبدالقادر، دانشگاه الازهر، بی‌تا. انصاری، قاسم (1383). از عرش تا فرش، ترجمه کتاب المعراج عارف نامی ابوالقاسم قشیری. قزوین: نشر سایه‌گستر. بی‌نام، معراجنامه (نسخه خطی)، کتابخانة سلیمانیه، ایاصوفیه 3441، ترکیه، استانبول. ترجمه تفسیر طبری (1341). به اهتمام حبیب یغمایی (دوره 7 جلدی). مجلد چهارم. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغتنامه دهخدا (دوره 16 جلدی). تهران: مؤسسه لغتنامه دهخدا. عتیق نیشابوری سورآبادی، ابوبکر (1370). قصص قرآن مجید. چاپ سوم، تهران: خوارزمی. میبدی، رشیدالدین (1382). کشف‌الاسرار و عده الابرار (دوره 8 جلدی). تصحیح علی‌اصغر حکمت. جلد. تهران: مؤسسة انتشارات امیرکبیر.
Christiane Gruber, The Ilkhanid Book of Ascension, I.B. Tauris Publishers, 2010.
Christiane Gruber and Frederick Colby, The Prophet’s Ascension: Cross-Cultural Encounters with the Islamic Miraj Tales, Indiana Unversity Press, 2010.
Frederick S. Colby, Narrating Muhammad’s Night Journey, State University of New York Press, 2008.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 698 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 325 |
||