نامۀ شمارۀ یکِ اسناد سغدیِ کوه مُغ (نامۀ عبدالرحمن صُبح به دیواشتیچ) | ||
| زبان‌شناخت | ||
| دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 21، شهریور 1399، صفحه 51-65 اصل مقاله (261.94 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/ls.2020.5610 | ||
| نویسنده | ||
| شیما جعفری دهقی* | ||
| گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ولایت، سیستان و بلوچستان، ایرانشهر، ایران | ||
| چکیده | ||
| در سال 1932م. مجموعه‌ای از اسناد در کوه مُغ در شمال غرب تاجیکستان پیدا شد که بیشتر آنها اسناد اقتصادی و تجاری بودند. برخی از این اسناد ساختار نامه دارند و به بایگانی دیواشتیچ، فرمانروای پنجیکنت در سدۀ هشتم میلادی تعلق دارند. این نامه‌ها از چند جهت دارای اهمیت‌اند، از لحاظ زبان‌شناختی، شناخت تاریخ تحول زبان سغدی، آیین نگارش نامه‌ها، مسایل سیاسی، تاریخی و فرهنگی و سایر جنبه‌ها. در این پژوهش، هدف بررسی زبانی و شیوۀ نگارش «نامۀ شمارۀ یک» از مجموعۀ اسناد کوه مغ است. در این راستا، ابتدا پیشینۀ این نامه بررسی و سپس به محتوای آن از لحاظ ریشه‌شناسی واژه‌ها و برخی ساخت‌های زبانی پرداخته شد. همچنین در مواردی، آیین نگارش این نامه با دیگر نامه‌های مشابه به زبان سغدی مقایسه شده است. بررسی این نامه، نشان داد که برخی عبارت‌های مربوط به آیین نامه‌نگاری تنها در این نامه آمده و در دیگر اسناد کوه مغ مشاهده نمی‌شوند. همچنین نمونه‌ای از فعل مرکب و ساخت توانشی در این نامه معرفی شدند. تاثیر زبان عربی نیز در این نامه مشهود است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نامه‌نگاری؛ زبان سغدی؛ دیواشتیچ؛ ساخت توانشی؛ فعل مرکب | ||
| مراجع | ||
|
اسمیرنووا، اولگا ایوانوونا (1397). شرحی از تاریخ سغد، ترجمۀ لیلا ربن‌شه، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تاریخ طبری یا تاریخ الرسل و الملوک،(1374). ابوجعفر محمدبن جریر طبری، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، چاپ چهارم، تهران: انتشارات اساطیر جعفری دهقی، شیما (1392). «یک نامۀ سغدی (نامۀ باستانی سغدی شمارۀ یک)»، زبان‌شناخت، سال چهارم، شمارۀ دوم، صص. 37-49 دبیرمقدم، محمد (1376). «فعل مرکب در زبان فارسی»، مجلۀ زبان‌شناسی، سال 12، شمارۀ 1و2: صص. 18-44 زرشناس، زهره (1387). دستنامۀ سغدی (دستور، داستان های گزیده، واژه نامه)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی فریمن، الکساندر آرنولدویچ (1377). «شرحی دربارۀ اسناد کوه مغ و برگردان دو سند»، ترجمۀ لیلا عسگری، مهر و داد و بهار (یادنامۀ استاد دکتر مهرداد بهار)، به کوشش امیرکاووس بالازاده، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، صص 209-219 قریب، بدرالزمان (1372). «سغدی‌ها و آسیای میانه»، یاد یار، (مجموعۀ مقالات دربارۀ آسیای مرکزی)، دفتر اول، به کوشش مسعود مهرابی، تهران: موسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه)، صص. 1-21 قریب، بدرالزمان (1374). فرهنگ سغدی (سغدی- فارسی، انگلیسی)، تهران: انتشارات فرهنگان مولایی، چنگیز (1384). راهنمای زبان فارسی باستان (دستور زبان، گزیدۀ متون، واژه‌نامه)، تهران: مهرنامگ میرفخرایی، مهشید (1383). درآمدی بر زبان ختنی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی Azarpay, G., et al., (1981). Sogdian Painting, the Pictorial Epic in Oriental Art, Berkeley and Los Angeles
Benveniste, E (1954). "Expression de 'pouvoir' en iranien." In: Bulletin de fa Societe de Linguistique de Paris 50, pp. 56-67 [=Etudes sogdiennes. Wiesbaden 1979 (Beitrage zur Iranistik9), pp. 287-298]
Bogolyubov, M. and O. Smirnova (1963). Khozyaĭstvennye dokumenty (Economic documents), Sogdiĭskie dokumenty s gory Mug (Sogdian documents from Mount Mōḡ) 3, Moscow
Chavannes, E (1903). Documents sur les Tou-Kiue (Turcs) occidentaux, Saint Petersburg
Emmerick, R.E (1987). "Expression de 'pouvoir' en iranien", Bulletin de la Societe de Linguistique de Paris 50, pp. 56-67 [=Etudes sogdiennes. Wiesbaden 1979 (Beitrage zur Iranistik 9), pp. 287-298]
Freiman, A (1962). Opisanie, publikatsii i issledovanie dokumentov s gory Mug, Sogdiiskie dokumenty s gory Mug 1, Moskva
Gershevitch, I (1954). A Grammar of Manichean Sogdian, Basil Blackwell, Oxford
Gershevitch, I (1962). “The Soghdian Word for Advice and some Muγ Documents”, Central Asian Journal, 7, pp.90- 95
Henning, W. B (1948). “The Date of the Sogdian Ancient Letters”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies (BSOAS), 12, pp. 601-15
Henning, W.B (1958). “Mitteliranisch”, Handbuch der Orientalistik 1.4.1.1, pp.20-130
Livshits V.A (1962). Juridicheskie dokumenty i pis’ma (Sogdijskie dokumenty sgory Mug, Vol.II, Moskva
Livshits, V.A (2008). “The Sogdian Ancient Letters” (I, III), Iran & the Caucasus, Vol. 12, No. 2, 289-293
Semenov, G (2002). “Mugh,Mount”, Encyclopaedia Iranica Online, acc.04.10, 2018
Sims.williams, N. & Grenet. F (1985). “The Historical Context of the Sogdian Ancient Letters”, Transition Periods in Iranian History, Actes du Symposium de Fribourg en Brisgau 22-24 mai, Leuven, pp. 101- 122
Sims-Williams, N (1991). “A Sogdian Greeting”, Corolla Iranica (Papers in Honor of Prof. Dr. David Neil MacKenzie), Frankfurt, pp. 176- 187 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 719 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 475 |
||