در باب معاصرستیزی و معاصرگرایی (جدال گذشته و اکنون ادبی در تذکرة‌الشعراء و مجالس‌النفایس) | ||
| کهن‌نامه ادب پارسی | ||
| مقاله 5، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 32، شهریور 1400، صفحه 107-130 اصل مقاله (323.02 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/cpl.2021.5534 | ||
| نویسندگان | ||
| سعید رادفر1؛ محمود فتوحی* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد. | ||
| 2استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| چکیده | ||
| تذکره‌ها محملی برای بازتاب تفکرات و عقاید ادبی بودهاند. تذکرهنویسان از رهگذر این آثار نظرات خویش را مطرح میکردهاند و گاه نسبت به عقاید مخالفشان واکنش نشان میدادهاند. پس انتظار میرود که دو تذکرهنویس همروزگار هم در بارۀ ادبیات عصر خویش نظرات متفاوت و بعضا متضاد داشته باشند. برخی از ایشان گاه مدافع ادبیات روزگار خود بوده و در تأیید و تثبیت جریان‌های ادبی عصرشان قلم زده‌اند و گاه بعضی آن را مورد انتقاد قرار داده و به سختی بر آن تاخته‌اند. اواخر قرن نهم هجری –مصادف با آخرین سال‌های حکومت تیموریان- بزنگاهی تاریخی برای جدال میان طرفداری از گذشته و اکنون ادبی بوده است. تذکرةالشعرا و مجالس‌النفایس دو اثر ادبی هستند که با وجود نگاشته شدن در یک محدودۀ زمانی و مکانی، دو نگرش متفاوت و متضاد نسبت به ادبیات معاصرشان بر آن‌ها حاکم است. یکی در دفاع از جریان‌ها و تفکر ادبی روزگارش نوشته شده و دیگری برابر ادبیات عصرش ایستاده و در مقابل آن گذشته و عظمت آن را برجسته کرده است. در مقالۀ حاظر نشان دادهایم دو تذکرۀ مزبور، در پاسخ به سؤالِ «اوضاع ادبی روزگار خویش را چگونه میبینید؟» نوشته شدهاند و نسبت به یکدیگر بدان پاسخ‌هایی متفاوت داده اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تاریخ ادبیات؛ تذکره؛ معاصرگرایی؛ معاصرستیزی؛ تذکرةالشعرا؛ مجالس‌النفایس | ||
| مراجع | ||
نابعBoas, George. 1953. "Historical Periods" The Journal of Aesthetics and Art Criticism, Mar: 248-254.
آذربیگدلی, لطفعلی‌بن‌آقاخان (1196ق). جلد دوم. تصحیح میرهاشم محدث. آتشکدۀ آذر. تهران: امیرکبیر. 1378ش.
اوحدى‌حسینى‌بلیانى, تقىالدّینمحمد. 1389. عرفات العاشقین و عرصات العارفین. تصحیح: ذبیحللّه صاحبکارى و آمنه فخراحمد. تهران: میراث مکتوب.
بهار, محمدتقی. (1330ش). سبک‌شناسی. تهران. ج3: انتشارات امیرکبیر. 1386ش.
دولتشاه‌سمرقندی. (892ق). تذکرة الشعراء. به سعی و اهتمام ادوارد براون. لیدن: بریل. 1900م.
رادفر, سعید. 1397. “از فهم گزاره تا شناخت عصر (واکاوی ویژگی‌های دورۀ گذار در اواخر قرن نهم هجری).” تاریخ ادبیّات, بهار و تابستان: 63-82.
رضازادۀ‌شفق, صادق. (1313ش). تاریخ ادبیّات ایران. تهران: انتشارات دانشگاه پهلوی. 1352ش.
شمس لنگرودی, محمد. 1397. شعر دورۀ بازگشت: (بررسی شعر دورههای افشاریه، زندیه، قاجاریه). تهران: مؤسسۀ انتشارات نگاه.
فتوحی رودمعجنی, محمود. 1395. صد سال عشق مجازی. تهران: سخن.
ــــــــــــــــــ . 1397. دانشکدۀ ادبیات وارث زیباییشناسی بازگشت قاجاری. دیهیم هفتاد؛ مهرنامه استاد دکتر محمد جعفر یاحقی. به خواستاری و اشراف، دکتر محمود فتوحی، دکتر سلمان ساکت و اصغر ارشاد‌سرابی. تهران: سخن. 573-594.
کازانووا, پاسکال. 1393. جمهوری جهانی ادبیات. ترجمۀ شاپور اعتماد. تهران: مرکز، 1393.
منز, بئاتریس‌فوربز. 1390. قدرت،سیاست و مذهب در ایران عهد تیموری. ترجمۀ جواد عباسی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
نوایی, امیرعلیشیر. (896ق). مجالس‌النفائس. بسعی و اهتمام علی‌اصغر حکمت. تهران: کتابفروشی منوچهری. 1363ش.
ــــــــــــ . (905ق). محاکمة اللغتین. مقدمه، تصحیح و تحشیه: حسین محمدزاده صدیق. تبریز: اختر، 1387.
واصفی, زین‌الدّین‌محمود. (916ق). بدایع الوقایع. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. 1349ش.
هندی, بگهوانداس. (1200ق). حدیقه هندی. نسخۀ کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی. شماره ثبت:41626.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 601 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 313 |
||