بررسی نقش قاعدۀ«کم کوشی زبانی» در شکلگیری زبان محاورهی مجموعهٔ یکی بود و یکی نبود | ||
پژوهش های بین رشته ای ادبی | ||
مقاله 10، دوره 3، شماره 5، اردیبهشت 1400، صفحه 274-296 اصل مقاله (402.58 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/lir.2020.31331.1156 | ||
نویسندگان | ||
جعفر فسائی* 1؛ سمیه رضایی2 | ||
1دکترای گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه هرمزگان. بندرعباس. ایران. | ||
2استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه فرهنگیان. تهران. ایران. | ||
چکیده | ||
یکی از برجسته ترین رویدادهای زبانی در عصر مدرن و همزمان با تغییر و تحولات بنیادین در نحوه تفکر و شیوه زیست آدمیان حرکت زبان به سمت کمکوشی و میل به اختصار و ایجاز است. در تعاریف زبانشناختی، به قوانین و قواعد ناظر بر تحولات آوایی و صرفی زبان که به راحتتر شدن بیان و سادهتر شدن شکل و ساختار جملات و عبارات در فرآیندهای ارتباطی منتج میشود، «قانون صرف کمترین انرژی در گفتار و نوشتار» اطلاق می شود. یکی از مهمترین تأثیرات این قاعده بر صورتهای زبانی، خروج از معیارهای رسمی و کلیشههای تثبیت شده سنتی و حرکت تدریجی به سمت ساحتهای محاوره و غیر رسمی است. در این مقاله نشان دادهایم که یکی از عوامل تأثیر گذار در شکل گیری زبان محاوره محمدعلی جمالزاده تبعیت ذهن و زبان ایشان از قاعده کمکوشی زبانی است. بر این اساس پارهای از فرآیندهای کم کوشانه زبانی را درسطح ارکان مختلف جمله، در نخستین مجموعه داستانی جمالزاده-«یکی بود و یکی نبود»- مورد بررسی قرار دادهایم و برآیند مقاله نیز فرضیه مزبور را تأیید کرده است. | ||
کلیدواژهها | ||
" اقتصاد زبانی"؛ "جمالزاده"؛ "زبان محاوره"؛ "ایجاز"؛ "حذف" | ||
مراجع | ||
احمدی گیوی، حسن انوری. (1371). دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات فاطمی. افتخاری، سید اسماعیل. (1384). «نقش کمکوشی در پیدایش فارسی محاوره»، فصلنامه پژوهشهای ادبی، شماره7، صص25 تا60. باطنی، محمدرضا. (1385). «اهمیت استنباط در درک زبان»، روزنامه اطلاعات:24بهمن ماه، ص 6. باقری، مهری. (1373). تاریخ زبان فارسی، تهران: نشر قطره. بالایی، کریستف- میشل کویی پرس. (1378). سرچشمههای داستان کوتاه فارسی، ترجمه احمدکریمی حکاک، تهران: انتشارات معین- انجمن ایرانشناسی فرانسه. بهار، محمدتقی. (1381). سبک شناسی، یا تاریخ تطور نثر فارسی، جلد دوم، تهران: انتشارات زوّار. پارسینژاد، کامران. (1385). نقد و تحلیل گزیده داستانهای جمالزاده، تهران: روزگار. انجوی شیرازی، سید ابوالقاسم. (1376). «جایگاه جمالزاده در نثر نو فارسی»، یاد سیدمحمدعلی جمالزاده، ص252. شمیسا، سیروس. (1376). معانی و بیان، چ سوم، تهران: فردوس شمیسا، سیروس (1381). نگاهی تازه به بدیع، چ سیزدهم، تهران: انتشارات فردوس. شهبازی، همت (1376). « نقش محمدعلی جمالزاده در ساده کردن زبان ادبی فارسی»، ادبیات معاصر، سال دوم، شمارههای ١٩ـ٢٠. جمالزاده، محمدعلی. (1353). «فابل در ادبیات فارسی». گوهر، شماره18، صص 526-530. جمالزاده، محمدعلی. (1336). «نثر فارسی». مجله یغما، شماره 110، صص252-253. جمالزاده، محمدعلی. (1378). قصهنویسی، به کوشش علی دهباشی، تهران: سخن. جمالزاده، محمدعلی. (1384). یکی بود یکی نبود، تهران: انتشارات سخن. حق شناس، علیمحمد. (1369). آواشناسی، چ دوم، تهران: انتشارات آگاه. خاکسار تبریزی، س. ط(1342). «یادداشتهایی بر فرهنگ عامیانه»، آرش، شماره 7، صص231-245. خانلری، پرویز. (1392). تاریخ زبان فارسی، چ نهم، تهران:نشرنو. خطیبی،حسین. (1386). فن نثر در ادب پارسی، چ سوم، تهران: انتشارات زوار. خیامپور، عبدالرسول. (1386). دستور زبان فارسی، چ پانزدهم، تبریز: ستوده. دشتی، محمد. (1377). «از قائم مقام تا جمالزاده».کیهان فرهنگی، شماره 146.صص31-28. رازی، شمسالدین محمدبن قیس. (1387). المعجم فی معاییراشعار العجم، تصحیح محمدبن عبدالوهاب قزوینی و تصحیح مدرس رضوی، چ اول، تهران: انتشارات زوار. زاهدی، کیوان. (1390). «قدمت اختصارسازی در زبان فارسی»، زبان پژوهی دانشگاه الزهرا، سال دوم شماره 4، صص33-50. غنیپور ملکشاه، احمد. (1393). «شگردهای سنایی در فشرده گویی و ایجاز»، نشریه ادب و زبان دانشگاه شهیدباهنرکرمان، سال17، شماره 35، صص:291تا316. فرشیدورد، خسرو. (1384). دستور امروز، تهران: بنگاه مطبوعاتی صفی علیشاه. قویمی، مهوش. (1383). آوا و القا: رهیافتی به شعر اخوان ثالث، تهران: هرمس. کاوشینژاد، سهیلا. (1377). «حذف درگروه اسمی زبان فارسی»، نامه فرهنگستان، دوره4،شماره4، صص109-127. کزازی، میرجلال الدین. (1374). معانی، چ چهارم، تهران: کتاب ماد. مدرسی، فاطمه .(1386). فرهنگ زبانشناسی دستوری، تهران: چاپار. میرصادقی، میمنت. (1376). واژهنامه هنر شاعری، چ دوم، تهران: کتاب مهناز. هاشمی، احمد. (1370). جواهرالبلاغه، چ سوم، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. همایی، جلالالدین. (1384). فنون بلاغت و صناعات ادبی، چ بیست و چهارم، تهران: هما. هویدا، علیرضا. (1378). آمار و روشهای کمی در کتابداری و اطلاع رسانی، تهران: سمت. یاحقی، محمدجعفر. (1378). جویبار لحظهها، تهران: جامی. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,961 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 522 |