تحلیل بن‌مایه‌های گنوسی در مصیبت‌نامه عطار | ||
| کهن‌نامه ادب پارسی | ||
| مقاله 1، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 32، شهریور 1400، صفحه 1-30 اصل مقاله (340.87 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30465/cpl.2021.5331 | ||
| نویسندگان | ||
| محدثه ابراهیم زاده* 1؛ فرانک جهانگرد2 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
| 2استادیار پژوهشکده زبان و ادبیات، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
| چکیده | ||
| گنوس در لفظ به معنای شناخت است و به کیش‌هایی که رهایی از دنیا را در گرو رسیدن به شناخت می‌دانند، گنوسی گفته می‌شود. از بن‌مایه‌های مهمی که در متون گنوسی آمده است؛ غربت انسان در این جهان، ارزش روح و خوارداشت جسم، سرگشتگی و غفلت انسان، خوارداشت جهان مادی، خوارداشت عقل و رسیدن به شناخت یا گنوس است که به دلیل شباهت میان موارد مذکور و مسائلی که عرفای اسلامی مطرح کرده‌اند، در این تحقیق مصیبت‌نامه‌ی عطار انتخاب شد تا وجوه شباهت و تفاوت این موارد با جزئیات بررسی شود. سالک فکرت مانند سالکان گنوسی، نخست با احساس غربت در دنیا و متعلق نبودن به آن سلوکش را آغاز می‌کند و به وسیله وحی، ترک خود، راهنمایی پیری که واسطه فیض نیز است، به شناخت می‌رسد و بدین ترتیب از سرگشتگی رهایی می‌یابد و در مسیر شناخت قرار می‌گیرد. سالک فکرت در مقاله آخر و مواجهه با روح، به درک ارزش جان نائل می‌شود، مانند سالکان گنوسی که اصلاً برای رسیدن به گنوس یا شناخت، مراحل سلوک را طی می‌کنند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گنوس؛ ادبیات گنوسی؛ مصیبت‌نامه؛ عطار؛ شناخت؛ معرفت | ||
| مراجع | ||
|
ابوالقاسمی، محسن (1379)، مانی به روایت ابن‌الندیم. تهران: طهوری
اسماعیل‌پور، ابوالقاسم( 13 مرداد 1390)، ایران باستان در آثار عطار، درس‌گفتار در شهرکتاب مرکزی: تهران
اسماعیل‌پور، ابوالقاسم (24 فروردین 1388)، پیرامون کتاب ادبیات گنوسی، درس‌گفتار در شهر کتاب مرکزی: تهران
اسماعیل‌پور، ابوالقاسم (1396الف)، اسطوره آفرینش در کیش مانی، چاپ اول، تهران: چشمه
اسماعیل‌پور، ابوالقاسم (1396ب)، سرودهای روشنایی، تهران: هیرمند
ایلخانی، محمد (1374). «مذهب گنوسی»، معارف، شماره 35-34، صص 31-16
آلبری، سی آر سی (1375)، زبور مانوی، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل‌پور، چاپ اول، تهران: فکر روز
الیاده، میرچا (1392)، چشم‌اندازهای اسطوره، ترجمه جلال ستاری، چاپ سوم، تهران: توس
بهار، مهرداد و ابوالقاسم اسماعیل‌پور (1394)، ادبیات مانوی، تهران: کارنامه
بهار، مهرداد (1390)، ادیان آسیایی، چاپ نهم، تهران: چشمه
بهبهانی، امید (1384)، در شناخت آیین مانی، تهران: بندهش
پورنامداریان، تقی (1394الف)، دیدار با سیمرغ، چاپ ششم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
پورنامداریان، تقی (1394ب)، «عطار و عقاید گنوسی»، در: مجموعه مقالات همایش بین‌المللی بررسی منظومه فکری در آثار عطار نیشابوری، صص 17-1
تقی‌زاده، حسن (1383)، مانی‌شناسی( پژوهش‌ها و ترجمه‌ها)، به کوشش ایرج افشار، تهران: توس
خراسانی، شرف‌الدین (1367)، دائره‌المعارف بزرگ اسلامی. به سرپرستی محمد کاظم موسوی بجنوردی، جلد 9. ذیل مدخل «افلاطون»، تهران: مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی.
دهخدا، علی اکبر (1377). لغت نامه، زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران
زرین‌کوب. عبدالحسین (1383) تصوف ایرانی در منظر تاریخی آن، ترجمه مجدالدین کیوانی، تهران: سخن
شاهنگیان، نوری سادات (1384)، «بحثی در نجات‌شناسی گنوسی»، اندیشه دینی، شماره 16، صص60 تا 47
شاهنگیان، نوری سادات (1386)، «داستان روح در مثنوی و متون گنوسی»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شماره 21، صص 58-45
عطار نیشابوری (1395)، مصیبت‌نامه، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ هفتم، تهران: سخن
نفیسی، سعید (1394)، سرچشمه تصوف در ایران، تهران: اساطیر
هالروید، استوارت (1395)، ادبیات گنوسی، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل‌پور، تهران: هیرمند
هجویری غزنوی، علی بن عثمان(1393)، کشف المحجوب، تصحیح محمود عابدی، چاپ نهم، تهران: سروش
Robinson, James(1984), The Nag Hammadi Library in English, Leiden | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,046 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 412 |
||