بازخوانی مفهوم «القیامه» در پرتو مطالعات شناختی و تاریخی | ||
مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی | ||
مقاله 2، دوره 3، شماره 4، بهمن 1398، صفحه 23-43 اصل مقاله (285.04 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
فتحیه فتاحی زاده1؛ فریده امینی* 2 | ||
1استاد گروه قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا(ع) | ||
2پژوهشگر پسا دکتری، گروه قران وحدیث دانشگاه الزهرا | ||
چکیده | ||
لقیامه یکی از اسامی آخرت در قرآن است که در همه کاربردها به صورت ترکیب یومالقیامه بکار رفته است،کاربردهای قرآنی حاکی از آن است مراد ازیومالقیامه زمان داوری است،در آثار لغویان این مفهوم از ماده [قوم] و به معنای برخاستن از قبر یا ایستادن در برابر خداوند ذکر شده است،مفسران در خصوص این مفهوم بر دو نظرند:برخاستن از قبر و ایستادن در برابر خداوند را به عنوان معنای این مفهوم ذکر کرده اند.مطالعه این ماده در خانواده زبانهای سامی گویای ساختارِ خلاق طرحواره تصوری قائم بودن که از مبنایی بدنمند برخوردار است،پیش مفهومی است که برای این ماده میتوان در نظر گرفت سپس این پیش مفهوم در قالب استعاره مفهومی به عنوان ساختارِ خلاقِ دیگر درمعناسازی،در قرآن بکار گرفته شده است و استعاره مفهومی[یوم القیامه دادگاه است] خلق شده است،کلان استعاره ای که استعاره های خرد متعدد بر محورآن انسجام یافته اند و مفهوم «القیامه» را در قرآن برای مخاطب مفهوم سازی می کنند،مفهوم سازی های صورت گرفته پیرامون مفهوم «القیامه» و تفاوت آن با مفهوم «بعث» دیگر مسئله ای است که به آن پرداخته شده است و نتایج حاکی ازآن است که عدم مشابهت در نگاشت های استعاری، عدم مشابهت در معنای حوزه واژگانی را به همراه خواهد داشت. | ||
کلیدواژهها | ||
قرآن؛ القیامه؛ ایستادن؛ استعاره مفهومی؛ عدالت؛ ریشه شناسی | ||
مراجع | ||
قرآن کریم. ازهرى، محمد بن احمد (1421)، تهذیباللغۀ، بیروت: دار احیاء التراث العربی. ابناثیر، مبارک بن محمد (1412)، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، دمام السعودیة: دار ابنالجوزی. ابنعاشور، محمد بن طاهر (بیتا)، التحریر و التنویر، بیجا. ابنعطیه اندلسى، عبدالحق بن غالب (1422)، المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دار الکتب العلمیة. ابنفارس، احمد (1404)، مقاییس معجم مقاییس اللغة، تهران: علوم اسلامی. ابنمنظور، محمد بن مکرم (1414)، لسان العرب، بیروت: دار صادر. ابوحیان، محمد بن یوسف (1420)، البحر المحیط فى التفسیر، بیروت: دار الفکر. اخوان طبسی، محمدحسین میرحسینی و یحیی میرحسینی (1395)، «ریشهشناسی تاریخی واژگان قرآن و اثر آن بر فهم مفردات قرآن: مطالعة موردی ریشة قسط»، پژوهشنامة تفسیر و زبان قرآن، ش 2. افراشی، آزیتا (1395)، مبانی معناشناسی شناختی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. امینی، فریده (1397)، استعارههای مفهومی حوزة داوری قیامت در قرآن، رسالة دکتری، تهران: دانشگاه الزهرا. بحرانى، هاشم بن سلیمان (1416)، البرهان فى تفسیر القرآن، تهران: بنیاد بعثت. بیضاوى، عبدالله بن عمر (1418)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت: دار احیاء التراث العربى. ثعلبى نیشابورى، ابواسحاق احمد بن ابراهیم (1422)،الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. جانسون، مارک (1397)، بدن در ذهن، ترجمة جهانشاه میرزابیگی، تهران: آگاه. جوهری، اسماعیل بن عماد (1404)، الصحاح، بیروت: دار العلم. خمینی، روحالله (1373)، ولایت فقیه حکومت اسلامی، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی. خمینی، روحالله (بیتا)، تحریر الوسیله، ج 1، قم: مؤسسة مطبوعاتی اسماعیلیان. خمینی، روحالله (1421)، کتاب البیع، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی. دهخدا، علیاکبر (1341)، فرهنگ دهخدا، تهران: سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور. راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412)، المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دار العلم الدار الشامیة. زبیدی، سیدمحمد (1306)، تاج العروس من جواهر القاموس، مصر: دار احیاء التراث العربیة. زحیلى، وهبة بن مصطفى (1418)، التفسیر المنیر فى العقیدة و الشریعة و المنهج، بیروت: دار الفکر المعاصر. زمخشرى، محمود (1407)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی. شمس، عبدالله (1391)، ادلة اثبات دعوی، تهران: دارک. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417)، المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعة مدرسین حوزة علمیة قم. طبرسی، فضل بن حسن (1373)، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو. طبری، محمد بن جریر (1412)، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفة. طریحى، فخرالدین بن محمد (1416)، مجمع البحرین، قم: مؤسسة البعثة. طوسی، محمد بن حسن (بیتا)، التبیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربى. عمید، حسن (1389)، فرهنگ فارسی عمید، تهران: راه رشد. فخرالدین رازى، محمد بن عمر (1420)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربى. فراهیدى، خلیل بن احمد (1410)، کتاب العین، قم: هجرت. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (1415)، قاموس المحیط، بیروت: دار الکتب العلمیة. فیومی، احمد بن محمد (1414)، المصباحالمنیر، قم: مؤسسۀ دار الهجرة. قرطبى، محمد بن احمد (1364)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصرخسرو. کوچش، زلتان (1393)، مقدمهای کاربردی بر استعاره، ترجمة ابراهیم شیرینپور، تهران: سمت. لیکاف، جورج و مارک جانسون (1394)، استعارههایی که با آن زندگی میکنیم، ترجمة هاجر آقاابراهیمی، تهران: علم. مجلسی، محمدباقر (1403)، بحار الانوار لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت: دار الاحیاء التراث العربى. مشکور، محمدجواد (بیتا)، فرهنگتطبیقیزبانعربیبازبانهایسامیوایرانی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران. مصطفوى، حسن (1360)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. مطهری، مرتضی (1385)، مجموعه یادداشتها، ج 6، تهران: صدرا. نجفی، محمدحسن (1362)، جواهر الکلام فی شرائع الاسلام، ترجمة علی آخوندی، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی. نیشابورى، نظامالدین حسن (1416)، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، بیروت: دار الکتب العلمیة. ولفنسون، اسرائیل (1929)،تاریخاللغاتالسامیۀ، مصر: الاعتماد.
Beeston, A. F. L. and M. A. Ghul (1982), Sabaic Dictionary/ Dictionnaire Sabeen, Beirut: Éditions Peeters. Black, Jeremy (2000), A Concise Dictionary of Akkadian, Wiesbaden: Harrassowitz. Brun, J. (1895), Dictionarium Syriaco-Latinum, Beryti Phoeniciorum, Typographia PP. Soc. Jesu. Costaz, Louis (2002), Dictionarie Syriaque-Francais/ Syriac-English Dictionary, Beirut: Dar EL-Machreq. Dillmann, Augusti (1865), Lexicon Linguae Aethiopicae, Morristown: Weigel. Dolgopolsky, Aharon (2008), Nostratic Dictionary, Cambridge: McDonalds Institute for Archaeological Research. Gesenius, William (1939), A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament, Oxford. Jastrow, Marcus (1903), A Dictionary of the Targumin, London; New York: Pardes Publishing House. Jeffery, A. (2007), The Foreign Vocabulary of the Qur’an, Baroda: Oriental Institute. Leslau, Wolf (1991), Comparative Dictionary of Geʻez, Wiesbaden: Harrassowitz. Macuch, R. (1963), A Mandaic Dictionary, London: Oxford University Press. Mingana, A. (1927), “Syriac Influence on the Style of the Kuran, Reyland Bulletin”, vol. 11. Orel, Vladimir and Olga Stolbova (1995), Hamito-Semitic Etymological Dictionary, Netherlands: Brill. Smith, R. Payne (1879), Thesaurus Syriacus, Oxonii: E Typographeo Clarendoniano Sweetser, Eve (1990), From Etymology to Pragmatic: Metaphorical and Cultural Aspect of Semantics Structure, Cambridge: Cambridge University Press. Zammit, Martin (2002), A Comparative Lexical Study of Quranic Arabic, Boston: Brill. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 614 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 440 |