نقد و بررسی نابرابری دیه زن و مرد در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران | ||
پژوهشنامه زنان | ||
مقاله 5، دوره 8، شماره 20، تیر 1396، صفحه 85-107 اصل مقاله (353.38 K) | ||
نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
نویسنده | ||
عاطفه عباسی | ||
دانشگاه امام صادق | ||
چکیده | ||
با وجود تأکید دین اسلام بر برابری حقوق افراد، قانون مجازات اسلامی حاوی مقررات متفاوتی درباره زن و مرد می باشد که برخی در مورد زنان جنبه حمایتی دارد و برخی دیگر مانند سن مسؤولیت کیفری، شهادت، دیه و قصاص به ظاهر تبعیض آمیز است. بر اساس ماده 550 این قانون، دیه زن نصف دیه مرد است و علت آن علاوه بر برخی دلایل فقهی، تفاوت جایگاه اجتماعی و اقتصادی زنان در برابر مردان ذکر شده است. با دقت در مبانی فقهی مربوط به این موضوع علاوه بر سکوت قرآن کریم در خصوص دیه زن و مرد، دلالت روایات مطروحه در این حوزه نیز با عنایت به تردید در سندیت برخی از ادله، مغایرت آنها با محتوای احکام مندرج در قرآن کریم و اختصاص برخی از روایات به امور خاص و در نتیجه عدم امکان تعمیم به موارد مشابه، لزوم نابرابری دیه زن و مرد را با چالش مواجه می سازد. فقدان اجماع در این حوزه و نیز تغییر در وجوه عقلی و استحسانی تفاوت دیه زن و مرد، نشانه ای از امکان تغییر در حکم عدم برابری دیه زن و مرد می باشد | ||
کلیدواژهها | ||
دیه؛ زن؛ مرد؛ برابری؛ فقه؛ حقوق؛ قانون مجازات اسلامی | ||
مراجع | ||
1-قرآن کریم 2-ابن ادریس، محمد بن منصور (1411 ق)، السرائر، جلد 3، قم، انتشارات جامعة مدرسین، چاپ دوم 3- ابن براج، عبدالعزیز (1406 ق )، المهذب، جلد2، قم، انتشارات جامعة مدرسین 4-ابن عربی، ابوبکر (1411هـ)، احکام القرآن، بیروت، دار الثقافه، چاپ اول 5-ابن قدامه، عبد الله (1403هـ)، المغنی، بیروت، دارالکتاب العربیه، چاپ اول 6-ابن قیم جوزى، محمد بن ابو بکر (1374)، اعلامالموقعین عن رب العالمین، بیجا، مکتبه التجاریه الکبری، چاپ اول 7-ابن منظور، محمد بن مکرم (1408هـ)، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول 8-اردبیلی، شیخ احمد (1406هـ)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ اول 9-اصفهانى، محمد بن حسن بن محمد (فاضل هندى)(١٤١٦هـ)، کشف اللثام، قم، مؤسسة النشر الاسلامى، چاپ دوم 10- بایبوردی، سهیلا ( 1385) ، تفاوت زن و مرد در دیه، مجله برهان و عرفان، شماره هفتم 11- بحرالعلوم، سیدمحمد (1403هـ)، بلغه الفقیه، شرح و تعلیقه محمد تقی آل بحرالعلوم، تهران، منشورات مکتبه الصادق، چاپ چهارم 12- بهرامی، محمد( 1380) ، دیه زن از منظر قران و فمینیسم ، مجله پژوهش های حقوقی؛ ویژه زن در قران، بهار و تابستان 1380 13- جبعی العاملی، زین العابدین (بی تا)، مسالک الافهام فى شرح شرایع الاسلام، قم، انتشارات موسسه المعارف الاسلامیه 14- جزیرى، عبدالرحمان (بی تا)، الفقه على المذاهب الاربعه و مذهب اهل البیت، بیروت، دارالثقلین 15- حر عاملی، محمد بن حسن (1414هـ)، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، موسسه آل البیت الاحیاء التراث، چاپ دوم 16- حرّانی، حسن بن على بن شعبه (١٣٧٦هـ)، تحف العقول عن آل الرسول(ص)، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول 17- خویی، ابوالقاسم (1422هـ)، مبانی تکلمه المنهاج، قم، موسسه احیاء آثار الامام الخوئی، چاپ دوم 18- دهخدا، علی اکبر(1377)، لغت نامه، تهران، چاپگستر با همکاری انتشارات روزنه، چاپ دوم 19- رشید رضا (1416 هـ)، محمد، تفسیر المنار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم 20- زحیلى، وهبه(1409هـ)، الفقه الاسلامى و ادلّته، بیروت، انتشارات دار الفکر، چاپ سوم 21- سیاح، احمد (1373)، فرهنگ بزرگ جامع نوین، تهران، نشر اسلام، چاپ شانزدهم 22- شافعی، محمدبن ادریس (1403 هـ)، الام، بیروت، دارالفکر للطباعه 23- صدوق، محمد بن علی بن الحسین (1404ق )، الفقیه، جلد3، قم، انتشارات جامعة مدرسین، چاپ دوم 24- طباطبایى، محمد حسین (1368)، المیزان، قم، انتشارات دارالعلم، چاپ دهم 25- طبرسى، فضل ابن الحسن(1415 هـ)، مجمع البیان، بیروت، انتشارات اعلمی 26- طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن (1390 ق )، الاستبصار، جلد 4، تهران، نشر دارالکتب الاسلامیه 27- طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن(1365ه)، تهذیب الاحکام، تهران، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم 28- طوسی، محمدبن الحسن(1416هـ)، الخلاف، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ اول 29- علامه حلی، حسن بن یوسف (بی تا)، تحریر الاحکام، جلد 2، قم، انتشارات مؤسسه آل البیت، چاپ سنگی 30- علامه حلی، حسن بن یوسف بن المطهر (1419 ق )، مختلف الشیعه، جلد 9، قم، انتشارات جامعة مدرسین، چاپ اول 31- عوده، عبدالقادر (1418 هـ)، التشریع الجنایی الاسلامی، بیروت، مؤسسه الرساله، چاپ چهارم 32- فیض، علیرضا (1382)، مبادی فقه و اصول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پانزدهم 33- کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق (1367 ق)، الفروع من الکافی، تهران، نشر دارالکتب الاسلامیة، چاپ سوم 34- مجلسی، محمدباقر (بی تا)، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم 35- مرعشی، سید محمد حسن (1376)، دیدگاههای نو در حقوق کیفری اسلام، نشر میزان، تهران، چاپ دوم 36- منجود، مصطفى(1990م)، الابعاد السیاسیة لمفهوم الامن، رساله دکترا، کلیة الاقتصاد، قسم العلوم السیاسیه، قاهره 37- موسوی خمینی، سید روح الله (1409ق )، تحریرالوسیله، جلد2، قم، انتشارات دارالکتب العلمیه 38- مهرپور، حسین، ( 1378)، بحثی پیرامون قضاوت زنان ، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 25 و 26 39- مهرپور، حسین، ( 1377)، بررسی تفاوت حکم قصاص نامه مفید قم، شماره 14 40- میرسعیدی، منصور(1373)، ماهیت حقوقی دیات، تهران، نشر میزان، چاپ اول 41- نجفى، محمد حسن (1365هـ)، جواهر الکلام فى شرح شرائع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربى، چاپ دوم 42- نوری، میرزا حسین(1408هـ)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، موسسه آل البیت لاحیاء التراث، چاپ دوم 43- وکیل زاده، رحیم (1381)، مصلحت و جایگاه آن در حقوق اسلام، تبریز، مؤسسه تحقیقاتی علوم اسلامی، چاپ اول 44- هذلی، یحیی بن سعید (1405 ق )، الجامع للشرائع، انتشارات مؤسسة سیدالشهدا | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 4,598 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 5,141 |