تأملی حقوقی بر معنای «رجال» در اصل 115 قانون اساسی | ||
پژوهشنامه زنان | ||
مقاله 3، دوره 8، شماره 20، تیر 1396، صفحه 41-63 اصل مقاله (342.36 K) | ||
نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
نویسنده | ||
فائزه دانشور | ||
دانشگاه شهید بهشتی | ||
چکیده | ||
به موجب صدرِ اصل «115» قانون اساسی، رئیس جمهور بایستی از میان رجال مذهبی و سیاسی انتخاب شود. عدهای با اشاره به معنای لغویِ این عبارت، قائل به عدم جواز قانونیِ ریاستجمهوریِ زنان هستند. در مقابل، تعدادی از صاحبنظران کلمۀ «رجال » را به «شخصیتهای برجسته» معنا کرده و بر این عقیدهاند که در صورت احراز سایر شرایط مندرج در اصل «115» قانون اساسی، هیچگونه منع قانونی برای ریاستجمهوری زنان وجود نخواهد داشت. در این میان، عدم اعلام نظریهی تفسیری شورای نگهبان در خصوص معنای عبارتِ مذکور، موضوع را پیچیدهتر کرده است. در این مقاله، پس از اشاره به دلایل موافقین و مخالفین با ریاستجمهوری زنان، مذاکرات مطروحه در مجلس بازنگری نهایی قانون اساسی مورد بررسی قرار گرفته و به منظور درکِ موضعِ دیگر کشورهای اسلامی در این رابطه، شرایط احراز پست ریاست جمهوری در قوانین اساسی برخی از این کشورها، تبیین خواهد شد. در نهایت، این ایده مطرح میشود که کلمهی رجال در اصل «115» منحصر به مردان نبوده و میتوان قائل به امکان قانونیِ ریاستجمهوری زنان شد. | ||
کلیدواژهها | ||
اصل «115»؛ رجال؛ شرایط ریاست جمهوری؛ قانون اساسی؛ زنان؛ مردان | ||
مراجع | ||
فهرست منابع چاپی 1-اراکی، محمدعلی(1415 هجری قمری). کتاب البیع، جلد دوم؛ مساله فی ولایت الفقیه، قم: انتشارات در راه حق. 2- ترکمان، محمد (1362). رسائل، اعلامیه ها، مکتوبات و روزنامه شیخ شهید فضل الله نوری، جلد اول، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا. 3-جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1370).حقوق اسلام، چاپ اول، تهران: کتابخانه گنج دانش. 4-جلالی، محمد (1396). «پیشدستی بر شورای نگهبان»، روزنامه شرق، شماره 2837، 23 فروردین 1396. 5-جوادی آملی، عبدالله (1375). زن در آینه جلال و جمال، چاپ اول، قم: مرکز نشر اسراء. 6-جناتی، محمدابراهیم (1379).«آیا زنان میتوانند رئیسجمهور شوند»، روزنامه خراسان، تاریخ 11/12/79. 7-حـائری، سیـد کاظم( 1415 ه.ق). القضاء فی الفقه الاسلامی، چاپ اول، قم: مجمع الفکرالاسلامی. 8- حائری، عبدالهادی (1376). نخستین رویاروئی های اندیشه گران ایرانی با رویه تمدن بورژوازی غرب، تهران: انتشارات امیرکبیر . 9-حسینی بهشتی، سید محمد حسین (1377).مبانی نظری قانون اساسی، تهیه و تنظیم بنیاد نشر آثار و اندیشه های شهید آیت الله دکتر بهشتی، چاپ اول، تهران: انتشارات بقعه. 10-رستمی، ولی و موسیپور، میثم (1390). «تحلیل حقوقی اصل 115 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در خصوص شرایط رئیسجمهور»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 2، شماره 1، بهار 1390، صص 240-225. 11-سبحانی، جعفر (1418 ه.ق). نظام القضاء و الشهاده، قم: موسسه امام صادق (ع). 12-شمسالدین، محمد مهدی (1376). حدود مشارکت سیاسی زنان در اسلام، ترجمه محسن عابدی، تهران: انتشارات بعثت. 13-صانعی، آیت الله یوسف (1380). منتخبالاحکام (مطابق با فتاوای مرجع عالیقدر حضرت آیتالله العظمی صانعی)، قم: انتشارات میثم تمار. 14-طباطبایی، سید محمد حسین (بیتا). تفسیر المیزان، قم: مؤسسة النشر الاسلامی. 15-طریحی، فخرالدین (1367). مجمع البحرین، چاپ دوم، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. 16—عمید زنجانی، عباسعلی (1362). مبانی فقهی کلیات قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات واحد فوقبرنامه بخش فرهنگی دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی 17--فضلالله، سید محمد حسین (1378). نقش و جایگاه زن در حقوق اسلامی، ترجمه عبدالهادی فقهی زاده، تهران: انتشارات دادگستر. 18-کدیور، جمیله (1385). «ریاستجمهوری زنان»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، فروردین و اردیبهشت 1385، شماره 223 و 224.صص 111-102. 19--گرامیزادگان، اشرف (1384). «رئیسجمهوری زنان در ابهام»، مجله حقوق زنان، مهر و آبان 1384، شماره 26، صص 6-9. 20-گلپایگانی، سید محمد رضا (بی تا).کتاب قضا، جلد اول، قم: دارالقران الکریم. 21-منتظری، حسینعلی (1379). حکومت اسلامی، جلد دوم (امامت و رهبری)، ترجمه و تقریر محمود صلواتی، تهران، نشر تفکر. 22-منتظری، حسینعلی(1369). مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمه محمود صلواتی، چاپ اول، قم: نشر تفکر. 23-مهرپور، حسین (1374). نظری بر مقام زن و حقوق اجتماعی او از دیدگاه قران کریم، حقوق بشر و موضع جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات اطلاعات. 24-موسوی بجنوردی (1381). سید محمد، مجموعه مقالات فقهی، حقوقی و اجتماعی، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی. 25-نجفی اسفاد، مرتضی و محسنی، فرید (1371). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد اول، چاپ اول، تهران: انتشارات بینالمللی المهدی. 26-هدایت نیا گنجی، فرج الله (1382). اندیشه های حقوقی شهید بهشتی، چاپ اول، تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر. 27-هدایت نیا گنجی، فرجاله (1385). «ریاستجمهوری زنان؟»، نشریه مطالعات راهبردی زنان، سال هشتم، شماره 31. صص 60-26 28-وفادار، علی(1377). حقوق اساسی و تحولات سیاسی، جلد دوم، چاپ اول، تهران: انتشارات شروین. 29-هاشمی، سید محمد (1382(. حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران: حاکمیت و نهادهای سیاسی، جلد دوم، چاپ چهارم، تهران: انتشارات میزان. فهرست منابع الکترونیکی 1- آمار نهایی ثبتنام انتخابات ریاست جمهوری؛۱۶۳۶ نفر کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری شدند،خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، 26/1/1396، قابل دسترسی در آدرس http://www.isna.ir/news/96. تاریخ خرین بازیابی؛ 1/5/1396 2- اعظم طالقانی: هیچ زنی برای ریاستجمهوری مدیر و مدبر نبود؟ خبرگزاری رویداد، مورخ9/2/1396، قابل دسترس در آدرس http://www.rouydad24.ir/fa/news/54299. تاریخ آخرین بازیابی؛ 20/4/1396. 3- بیانیۀ اعظم طالقانی درباره تعریف رجل سیاسی، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، 30/1/1396، قابل دسترسی در آدرس http://www.isna.ir/news/96013013942. تاریخ آخرین بازیابی؛ 22/4/1396. 4- شورای نگهبان میکوشد تا انتخابات موضوع رجل سیاسی را روشن کند، جام جم آنلاین، مورخ23/11/1395، قابل دسترسی در آدرسhttp://jjo.ir/LVQAtC. تاریخ آخرین بازیابی؛ 16/5/1396 5-فراخوان شورای نگهبان جهت بهره مندی از نظرات کارشناسان و شهروندان جمهوری اسلامی ایران در راستای سیاستهای کلی انتخابات،سایت اطلاعرسانی شورای نگهبان، ، 10/8/1395، قابل دسترسی در آدرس؛ http://www.shora-gc.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=NEWS&ID=bf423863-97e0-4726-9d81-469068f7f561&WebPartID=6d09f0b5-ba72-4511-9dc4-b46930f2a2c3& CategoryID=8fac823a-5745-41b6-a9e2-b879c74deb7b تاریخ آخرین بازیابی؛ 28/4/1396. 6-صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1364). جلد دوم، تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی. قابل دسترسی در آدرس؛ http://majlesekhobregan.ir/fa/pdf/tadvin_qaanoon_asaasi/qaanoon-e_asaasi-3.pdfتاریخ آخرین بازیابی؛ 30/4/1396 7-قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان، قابل مشاهده در سایت وزارت عدلیه افغانستان به آدرس؛ http://moj.gov.af/fa/page/legal-frameworks/168329941684، تاریخ آخرین بازیابی؛ 14/4/1396
8-قانون اساسی جمهوری اسلامی پاکستان، قابل مشاهده در سایت مجلس شورای ملی پاکستان به آدرس؛ http://na.gov.pk/uploads/documents/1333523681_951.pdf. تاریخ آخرین بازیابی؛ 29/4/1396
9-قانون اساسی جمهوری ترکیه، قابل مشاهده در سایت مجلس ملی ترکیه به آدرس؛ https://global.tbmm.gov.tr/docs/constitution_en.pdf. تاریخ آخرین بازیابی؛ 20/4/1396 10-قانون اساسی جمهوری سوریه، قابل مشاهده در سایت www.voltairenet.org/article173035.html تاریخ آخرین بازیابی؛ 16/4/1396 11-قانون اساسی جمهوری عراق، قابل مشاهده در سایت وزارت داخلهی جمهوری عراق به آدرس http://www.iraqinationality.gov.iq/attach/iraqi_constitution.pdf. تاریخ آخرین بازیابی؛ 9/4/1396. 12- Shaheen, kareem (2017), Turkish referendum: all you need to know. The Guardian website.Available from: https://www.theguardian.com/world/2017/apr/10/turkish-referendum-all-you-need-to-know. Accessed July 7, 2017. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,031 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,281 |